ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΙΣΑΑΚΙΟΥ ΚΟΜΝΗΝΟΥ

Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΖΩΗ ΕΝΟΣ ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΙΓΚΙΠΑ

  Ο πορφυρογέννητος Ισαάκιος Κομνηνός γεννήθηκε το 1093 μ.Χ. και από τον πατέρα του Αλέξιο έλαβε τον τίτλο του Καίσαρα. Ο Ισαάκιος υπήρξε χωρίς αμφιβολία μια από τις πιο ενδιαφέρουσες, πολύπλευρες, αλλά ταυτόχρονα αινιγματικές προσωπικότητες της οικογενείας των Κομνηνών, και κατ’ επέκταση ολόκληρου του Βυζαντίου. Επιδέξιος στρατηγός αλλά και άνθρωπος των γραμμάτων και της τέχνης ασχολήθηκε εντατικά με την ποίηση, τη θεολογία, τη φιλοσοφία, αλλά και με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. 

 O Θεόδωρος Πρόδρομος τον αποκαλεί ανάμεσα σε άλλα ικανό «…και στρατηγείν άμα και επιστατείν ποιήμασι και φιλοσοφείν». Μετά το θάνατο του πατέρα του, το 1118, σε διαμάχη που ξέσπασε ανάμεσα στην πρωτότοκη, γνωστή ιστοριογράφο, Άννα και τον πρωτότοκο Ιωάννη, ο Ισαάκιος τάχθηκε με το μέρος του αδερφού του. Για αυτό ο Ιωάννης μετά την ανέλιξη του στο θρόνο, τον προήγαγε σε σεβαστοκράτορα. Η συνεργασία και η αγάπη των δυο αδερφών δε κράτησε πολύ. Ο Ισαάκιος βλέποντας ότι τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης του αδερφού του σε συμβάδιζαν με το ήθος και την παιδεία που είχε λάβει, ποθούσε να φέρει εις πέρας το ονειρό του για την «ηθική αλλαγή»-όπως έλεγε ο ίδιος- στην αυτοκρατορία. Να φορέσει την αυτοκρατορική πορφυρά και να πραγματοποιήσει το δικό του όραμα που είχε για την αυτοκρατορία. 

Όταν ο Ιωάννης αντιλήφθηκε όμως την επιθυμία του αυτή, ο Ισαάκιος προκειμένου να μην συλληφθεί, διέφυγε στην Ανατολή, όπου για 15 χρόνια φιλοξενούνταν από διάφορους φίλους του, όπως ο εμίρης της Καππαδοκίας, ο Δούκας της Τραπεζούντας, ο Σουλτάνος του Ικονίου, ο πρίγκιπας της αρμενικής Κιλικίας και ο Λατίνος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ. 

Το 1138 όταν ο αδελφός του Ιωάννης τελείωσε τις εκστρατείες του στην Ανατολή, με μεγάλη ευχαρίστηση και ανοιχτόκαρδα, δέχτηκε πίσω στην αυτοκρατορική αυλή της Κωνσταντινούπολης τον Ισαάκιο μάζι με τον γιο του. Μετά το θάνατο του Ιωάννη το 1143, το θρόνο κατέλαβε ο ανιψιός του, ο Εμμανουήλ ο 1ος, αφήνοντας για μία ακόμα φορά τα όνειρα και τις φιλοδοξίες του Ισαάκιου ανεκπλήρωτα. 

Έτσι ξεκινάει και η αρχή του τέλους του οράματος του για την αλλαγή της αυτοκρατορίας. Όταν σε μία μάχη κατά των βαρβάρων Σελτζούκων διαδόθηκε ότι ο Εμμανουήλ σκοτώθηκε, ο Ισαάκιος έσπευσε να ανακηρυχθεί αυτοκράτορας, αλλά όταν ο αυτοκράτορας επέστρεψε, τότε έσβησε και η τελευταία ελπίδα του Ισαάκιου για ανάβαση στο θρόνο. Τότε αποφασίζει να δώσει ένα τέλος στην πολυτάραχη εγκόσμια ζωή του και να ακολουθήσει τον δρόμο προς την ένωση με το Θείο, γεγονός το οποίο τον έκανε να δαπανήσει όλη του την περιουσία του, αλλά και τα λίγα εναπομείναντα του χρόνια στο έργο αυτό. 


ΕΝΑ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΟ ΤΑΓΜΑ ΜΥΣΤΙΚΙΣΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ
 
Κατά παράδειγμα των γονέων του και του αδερφού του, ο Ισαάκιος αποφασίζει να ιδρύσει ένα πρότυπο μοναστήρι. Η υγεία του είναι πια κλονισμένη, αναπολεί τη ζωή του και την πολιτική του δράση συνυφασμένη με συνεχείς συνομωσίες, και αποφασίζει να αναπτύξει τις πνευματικές του δραστηριότητες και να ακολουθήσει τον δρόμο για την σωτηρία της ψυχής του. Έτσι διασχίζοντας τις πεδιάδες της Θράκης και περνώντας τον ποταμό Έβρο, εγκαθίσταται στην κορυφή ενός λόφου, όπου χτίζει ένα οχυρωμένο κτιριακό συγκρότημα που απαρτίζεται από ένα δικιόνιο πεντάτρουλο σταυροειδή ναό χωρίς νάρθηκα, και ορισμένα μικρά κτίρια όπου έμεναν οι μονάζοντες. 

Ο σεβαστοκράτορας Ισαάκιος Κομνηνός, όπως έκανε η μητέρα του Ειρήνη Δούκαινα και ο Ιωάννης, συντάσσει και αυτός το Τυπικό της Μονής που έκτισε, κανονίζοντας έτσι την εσωτερική ζωή και δραστηριότητα των μοναχών της. Το κείμενο του Τυπικού μας αποκαλύπτει μια ποιητική διάσταση της προσωπικότητας του Ισαάκιου και συγχρόνως φιλοσοφική και αρκετά μυστικιστική. Ουσιαστικά πίσω από τον πολιτικό και διπλωμάτη, κρύβεται ένας «εραστής του Ιδεώδους Κάλλους»- όπως έλεγε ο Πλωτίνος- που η εσωτερική του έκφραση αναζητά διαρκώς την αρμονία σε πρόσωπα και πράγματα, χωρίς να λησμονεί την πραγματικότητα της επίγειας ζωής του. 

Ο Ισαάκιος στο Τυπικό του ανακήρυσσε την μονή «ολότελα ελεύθερη, αυτοδέσποτη, και ιδιοδέσποτη» χωρίς να υπάγεται σε καμία εξουσία, είτε κοσμική είτε θρησκευτική, αλλά και χωρίς να ορίζει κανένα Έφορο της- όπως θα γινόταν σε μία συνηθισμένη περίπτωση- απ’ τη γενιά και τους κληρονόμους του. Η διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στη μοναστική αδελφότητα του Ισαάκιου και στις συνηθισμένες ομάδες μοναχών της εποχής του, δεν έγκειται μόνο στη δομή του Τυπικού του, αλλά και στην ίδια τη φιλοσοφία τους και εν γένει στον τρόπο προσέγγισης προς το Θείο. 

Το μοναστήρι αυτό έγινε – όπως θα λέγαμε στη σημερινή εποχή- ένα είδος κοινοβίου όπου έπρεπε οι μοναχοί να τρώνε όλοι σε τράπεζα το ίδιο φαγητό, να πίνουν το ίδιο το κρασί, να αρκούνται σε απλού είδους ενδυμασία- χωρίς να εξαιρείται ο ηγούμενος- και πάνω από όλα «να αναζητούν το κάλλος της ψυχής διά μέσω της θεάσεως του Θείου», όπως έλεγαν οι κανονισμοί. 

Όπως συμπεραίνουμε από τα παραπάνω ο χαρακτήρας του τάγματος των μοναχών που ζούσαν εδώ ήταν καθαρά μυστικιστικός, και όπως προκύπτει τόσο από τις υπάρχουσες ιστορικές πηγές όσο και από το Τυπικό του Ισαάκιου,οι φιλοσοφικές τους αρχές και ο τρόπος προσέγγισης του Θεού πλησιάζουν αρκετά στο περιεχόμενο της εσωτερικής διδασκαλίας του Χριστιανισμού και του φιλοσοφικού συστήματος του Νεοπλατωνισμού.

”την πεντάδα των αισθήσεων καθηδύνονται πάντας εις θέαν της μονής και θάμβος περιελκύσουσι, εν γουν ταύταις ταις χάρισιν θεόθεν ωδήγήθην…την μονήν καινουργήσαι…”
(βλ.: Τυπικόν…1472, 1473, 1474)
“…(ολ’ αυτά)…που ευφραίνουν την πεντάδα των αισθήσεων,
θα τους προσελκύσουν όλους για να δουν το μοναστήρι και να το θαυμάσουν.
Σε αυτές, λοιπόν τις φυσικές ομορφιές εγώ…οδηγήθηκα από τον Θεό

να οικοδομήσω το μοναστήρι…”

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΑΦΟ

Ερχόμενος κανείς στο εσωτερικό του ναού, που αποτελεί πιστό αντίγραφο της Αγ. Σοφίας και συγκεκριμένα στο θολωτό χώρο που κάποτε αποτελούσε το ιερό άβατο, θα παρατηρήσει κάτι ασυνήθιστο που μόνο σε ορισμένες παλιές βυζαντινές εκκλησίες μπορεί να συναντήσει. Οι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με διάφορες αγιογραφίες που απεικονίζουν αγίους, αγγέλους, καθώς και διάφορους αυτοκράτορες του Βυζαντίου, και έχουν παραμείνει σχεδόν ανέπαφα αν και βρίσκονταν κάτω από τον ασβέστη που είχαν βάλει οι κατακτητές τον 15ο αιώνα. Μια από αυτές τις τοιχογραφίες απεικονίζει και τον αινιγματικό σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό και είναι η μοναδική που έχει βρεθεί έως τώρα. 

Η τοιχογραφία.όμως που μας κινεί το ενδιαφέρον είναι αυτή της Παναγίας Κοσμοσώτειρας, που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του τοιχώματος του θολωτού αυτού χώρου. Εδώ η Παναγία κρατάει με το αριστερό χέρι της το Θείο Βρέφος και με το δεξί δείχνει σε μια κατεύθυνση προς το πάτωμα του ναόυ.  

Τόσο ασυνήθιστη αυτή μορφή της Παναγίας, όσο και η προχειρότητα της τεχνοτροπίας της, σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές και ιστορικούς, μία έννοια μόνο μπορούν να έχουν: Αποτελούν το δείκτη προς το σημείο όπου βρίσκεται εδώ και αιώνες θαμμένος ο σεβαστοκράτορας Ισαάκιος Κομνηνός, δηλαδή μας αποκαλύπτουν- με έναν τρόπο όχι και τόσο κατανοητό- το σημείο όπου βρίσκεται ο μυστικός και ανέπαφος ανά τους αιώνες τάφος του αινιγματικού αυτού πρίγκιπα. Αν και ύπαρξη ενός τέτοιου είδους τάφου και μάλιστα στο εσωτερικό του ναού δεν αναφέρεται επίσημα από καμία ιστορική πηγή, ωστόσο δεν αναφέρεται και ο ακριβός τόπος ταφής του. 

Το μόνο που γνωρίζουμε από ιστοριογράφους της Βυζαντινής Περιόδου είναι πως ετάφη κάπου στο χώρο του κοινοβίου του, κυρίο μέρος του οποίου αποτελεί ο προαναφερθείς ναός. Αλλά και να βρίσκεται στο συγκεκριμένο σημείο ο τάφος, είναι ανεξήγητος ο τρόπς που επέλεξαν ή επέλεξε ο ίδιος να ταφεί. Ίσως η πρόθεση που κρύβεται πίσω από τον τρόπο αυτόν να έγκειται στο ότι ο τάφος αφενός μεν έπρεπε να παραμένει καλά κρυμμένος από οποιονδήποτε επισκεπτόταν στο μέλλον το ναό( με αβέβαιες ίσως προθέσεις), ενώ αφετέρου στο να δείχνει αλληγορικά το ακριβές σημείο του. 


Αρκετά χρόνια μετά το θάνατό του, ο γιος του Ανδρόνικος το έτος 1180 , θα πραγματοποιήσει το όνειρο του πατέρα του και θα γίνει αυτοκράτορας, εκτοπίζοντας το νόμιμο διάδοχο Αλέξιο. Μάλιστα οι απόγονοι του Ανδρόνικου θα είναι αυτοί που θα συνεχίσουν την αυτοκρατορική παράδοση της οικογένειας, με την ίδρυση στις παραμονές της Άλωσης του 1204 της αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας.

Μέχρι να έρθουν στο φως όλα τα μυστικά που κρύβει ο πανάρχαιος αυτός χώρος, ο τάφος του σεβαστοκράτορα Ισαάκιου, τα μυστικά του μοναχικού τάγματος της Παναγίας Κοσμοσώτειρας και το μυστήριο που περιτριγυρίζει όλο αυτό τον τόπο, θα παραμένουν καλά κρυμμένα μαζί με όλα εκείνα τα μυστικά που κρατάει η Θρακική γη..

Πρόκλος

Ο Νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος υπήρξε ένας από τους τελευταίους της Αθηναϊκής Σχολής, και ο κυριότερος εκπρόσωπός της.

Γεννήθηκε το 412μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, και καταγωγή είχε από τη Λυκία της Μ. Ασίας. Σπούδασε στην Αλεξάνδρεια και την Αθήνα, στην αρχή Ρητορική, αργότερα Φιλοσοφία και Μαθηματικά. Δάσκαλοί του υπήρξαν ο Ολυμπιόδωρος και ο μαθηματικός Ήρωνας. Μέχρι το θάνατό του, το 485μ.Χ., ήταν διευθυντής της Πλατωνικής Ακαδημίας στην Αθήνα που, ως γνωστό, έκλεισε ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός (529 μ.Χ.) με διάταγμα που απαγόρευε τη διδασκαλία της φιλοσοφίας.

Ο Πρόκλος ήταν βαθύτατα θρησκευτικός, εσωτεριστής, οραματιστής αλλά και φιλάνθρωπος με κοινωνική δράση. Υπήρξε πολυγραφότατος.

Το έργο του αποτελείται από μελέτες της Πλατωνικής μεταφυσικής, φιλοσοφικές έρευνες, καθώς και από μία συνοπτική μελέτη της ελληνικής λογοτεχνίας. Ακόμη, έγραψε ύμνους στους αρχαίους θεούς. Αναγνώριζε πως, μέσα από τους θρησκευτικούς ύμνους (ελλην. ρίζα υμν = δεσμός, σύνδεσμος), ο φιλόσοφος εγείρει τη θεϊκή φύση και ανοίγει το δρόμο προς την τελείωση, και στη συνέχεια τη θέωση.

Ένα από τα κυριότερα έργα του είναι η "Στοιχείωση Θεολογική". Σε αυτό πραγματεύεται τη μεταφυσική διάρθρωση του Όντος. Συγκεκριμένα, λέει ότι:

Καθετί που μετέχει στο ΕΝ, είναι και ένα, και όχι μείον ένα.

Καθετί που γίνεται ένα, γίνεται ένα από τη συμμετοχή τους στο ΕΝ.

Καθετί που είναι ενωμένο, είναι διαφορετικό από το ΕΝ καθεαυτό.

Κάθε πλήθος έπεται του Ενός.

Η καινοτομία του Πρόκλου βρίσκεται στην εισαγωγή της μεταφυσικής των ΕΝΑΔΩΝ. Όπως ο Νους αποτελείται από Νόες και η Ψυχή από ψυχές, έτσι και το ΕΝ αποτελείται από ΕΝΑΔΕΣ. Οι ΕΝΑΔΕΣ είναι κατώτερες του Ενός, αλλά ανώτερες του Νου. Πέρα, όμως, από το θεωρητικό υπόβαθρο, ο Πρόκλος πιστεύει στη θρησκευτική πρακτική. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις θεουργικές ιεροτελεστίες, την αστρολογία και την ανάκληση θεών.

Στο έργο του "Θεολογούμενα Πλάτωνος" ορίζει τη θεουργία ως δύναμη υψηλότερη από κάθε ανθρώπινη σοφία, που περιέχει όλα τα αγαθά της μαντικής, τις καθαρτήριες δυνάμεις της μύησης, και γενικά τις λειτουργίες κάθε κατοχής. Σύμφωνα με τον Πρόκλο, η θεουργία βοηθά τους πιστούς να ξεφύγουν από την ειμαρμένη, να ανέλθουν μέχρι το νοητό πυρ και να εξασφαλίσουν την αθανασία της ψυχής. Στη θεουργία γινόταν, ακόμα, χρήση μαγικών αγαλματιδίων. Είχαν προέλευση στην πρωτόγονη πίστη ότι υπάρχει μια αλληλεπίδραση, μια φυσική συμπάθεια που ενώνει μυστικά το πρωτότυπο με την εικόνα, δηλαδή το Θεό με την υλική αναπαράστασή του. Αυτή την αντίληψη φαίνεται ότι υιοθέτησε ο χριστιανισμός με τις χειροποίητες και θαυματουργές εικόνες του.

Στη θεουργία ο Πρόκλος μυήθηκε από την Ασκληπιγένεια, την κόρη του Πλούταρχου του Αθηναίου, που ήταν επικεφαλής της Ακαδημίας Αθηνών, και είχε μυήσει σε βάθος την κόρη του στα μυστικά της θεουργίας. Η Ασκληπιγένεια τού αποκάλυψε τις παλαιές μυστηριακές τελετές (τα ιερά "όργια") και τη χαλδαϊκή μαγεία. Μόνο αυτή είχε αυτές τις γνώσεις από τότε που πέθανε ο πατέρας της. Μετά τη μαθητεία κοντά της, ο Πρόκλος απέκτησε την ικανότητα να βλέπει θεία οράματα, να προκαλεί βροχή, ακόμη και να θεραπεύει ανίατες ασθένειες. Η Ασκληπιγένεια συνέχισε να διδάσκει ακόμη και όταν ο φιλόσοφος Μαρίνος διαδέχθηκε τον Πρόκλο. Παράλληλα συνεργαζόταν με αρκετές άλλες γυναίκες για τη συνέχιση της Σχολής.

Δάσκαλος του Πρόκλου υπήρξε και ο διάδοχος του Πλούταρχου στην Ακαδημία, ο Συριανός, με τον οποίο συνδέθηκε με μεγάλη φιλία. Σώζεται επιτύμβιο επίγραμμα όπου μαρτυριέται η ευγνωμοσύνη του Πρόκλου για τη διδασκαλία που δέχθηκε από τον Συριανό. Θα ήθελα να τελειώσω με τα λόγια αυτού του επιγράμματος που έγραψε ο ίδιος ο Πρόκλος:

"Πρόκλος εγώ υπήρξα Λύκιος στην καταγωγή, αυτόν που ο Συριανός έθρεψε εδώ με τη διδασκαλία του ως διάδοχό του. Αυτός ο κοινός τάφος δέχθηκε τα σώματα και των δύο, κι είθε να λάχει και στις ψυχές τους τόπος κοινός".

Μαίρη Ζωγράφου

ΤΟ Β΄ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

Για πολλές ημέρες σκεφτόμουν και αναρωτιόμουν: “Πώς άρχισαν όλα;”

 Ήταν φανερό το αποτέλεσμα. Αλλά η αρχή; Αυτό που οι Πυθαγόριοι ονόμαζαν ΚΟΣΜΟ, πώς δημιουργήθηκε; Οι επιστήμονες δηλώνουν ρητά ότι η ζωή στον πλανήτη μας ξεκίνησε στη θάλασσα και μετά, όταν δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες, μετανάστευσε στην ξηρά.

Όταν δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες, ποιες ήταν αυτές και ποιος συνέβαλε στη δημιουργία τους;

Όπως διδάσκει η αρχαία Σοφία, και βεβαιώνει απόλυτα η επιστήμη, η Γη είχε ψυχθεί, τα ύδατα είχαν συναχθεί σε θάλασσες, τα σύννεφα σκόνης από την Ηφαιστειακή δραστηριότητα είχαν κατακάτσει και πλέον ο Ήλιος και η Σελήνη είχαν φανεί με τους αστέρες στον ουράνιο θόλο. Και τότε; Τότε…

Είπε ο Θεός ας βλαστήσει η γη χλωρόν χόρτον, χόρτον κάμνοντα σπόρον και δέντρο κάρπιμον κάμνον καρπόν κατά το είδος αυτού, του οποίου το σπέρμα να είναι εν αυτώ επί της γης και έγινεν ούτω˙ και εβλάστησε η γη χλωρόν χόρτον, χόρτον κάμνοντα σπόρον κατά το είδος αυτού, και δέντρον κάμνον καρπόν, του οποίου το σπέρμα είναι εν αυτώ κατά το είδος αυτού˙ και είδεν ο Θεός ότι ήτο καλόν˙ και εγένετο εσπέρα και εγένετο πρωί ημέρα ΤΡΙΤΗ.

          ΟΤΑΝ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ ΑΝΕΤΕΙΛΕ ΤΟ Β΄ ΒΑΣΙΛΕΙΟ.

Αναλογιστείτε τη συμβολή του βασιλείου αυτού στην εξέλιξη του πλανήτη, ο εμπλουτισμός της ατμόσφαιρας με οξυγόνο, η λίπανση και γονιμότητα του εδάφους, η βάση της διατροφικής αλυσίδας των ζώων, η διατροφή των πρώτων ανθρωπίνων κοινωνιών των τροφοσυλλεκτών, η χρήση των πρώτων ιαμάτων για τη θεραπεία τραυμάτων ή νόσων είναι δωρεές της ταπεινής Χλόης στη δημιουργία. 

Το άρωμα και το χρώμα στα άνθη ενέπνευσαν τον άνθρωπο και έδωσαν διέξοδο στην έκφραση συναισθημάτων, όπως του Έρωτα, της Αγάπης, της Στοργής, του Πένθους. Οι Τιτάνες στα δάση θεοποιήθηκαν  ή αφιερώθηκαν στους Θεούς. Στο θρόισμα των φύλλων άκουγαν υπερκόσμιες φωνές και χρησμούς. Έφτιαξαν σπίτια, σκάφη, όπλα και μπόρεσαν να αξιοποιήσουν τη φωτιά και να τη διατηρήσουν έτσι ώστε να κυριαρχήσουν στον πλανήτη κόντρα στο εχθρικό περιβάλλον.

 Είδαν την ταφή του σπόρου και το θαύμα της βλάστησης, αναζήτησαν συμβολισμούς, έφτιαξαν τα μυστήρια, έκαναν παραλληλισμούς, έκαναν τελετουργίες, έκαναν λατρείες, έκαναν θρησκείες. 

Χιλιετίες ο άνθρωπος πορεύθηκε με το 2^ο Βασίλειο εν αρμονία στον πλανήτη. Τώρα; Τώρα η σχέση αυτή έχει διαταραχθεί επικίνδυνα, το πρώτο σήμα κινδύνου έχει εκπεμφθεί από μακρού, η καταστροφή των δασών συνεπάγεται την επιστροφή των δωρεών της ταπεινής χλόης. Κλιματολογικές αλλαγές, ρύπανση της ατμόσφαιρας, το περίφημο φαινόμενο του θερμοκηπίου, κυκλώνες, το λιώσιμο των πάγων στους πόλους, όλα αυτά συνηγορούν πως η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει.

Υπάρχει άραγε ελπίδα; Υπάρχει!!! Ο άνθρωπος μπορεί να καταστρέφει τη γη καταστρέφοντας τα δάση, μπορεί να έχει πάει στο φεγγάρι και να κομπορυμονεί αλαζόνας και κυρίαρχος, όμως μέσα στο κουτί της Πανδώρας, το γεμάτο δεινά που κουβαλά στην ψυχή του υπάρχει η Ελπίδα συνυφασμένη στην ανθρώπινη φύση του. Υπάρχει σε εκείνο το άρωμα και το χρώμα στο πρώτο λουλούδι που είδε την αυγή της παρουσίας του στον εχθρικό πλανήτη, τότε που είχε ανάγκη στοργής και συντροφικότητας. 

Δώστε ένα λουλούδι στη σύντροφο σας σε μία επέτειο, ένα φιλί και ένα λουλούδι στη μάνα σας στη γιορτή της, ένα λουλούδι στο φίλο σας για να νιώσετε την υπερκόσμια επίδραση που έχει στην ψυχή των ανθρώπων το 2^ο βασίλειο. Φυτέψτε ένα φυτό σε μια γλάστρα, ένα δέντρο σε μία γωνία
. 

Εάν τα 6 δισ των ανθρώπων φύτευαν ένα δέντρο μόνο την ημέρα, δαπανώντας μόνο 10 λεπτά από τον πολύτιμο χρόνο τους, πιστεύει κανείς πως θα υπήρχε πρόβλημα; 

Νικόλαος Παπαγιαννίδης

  

Πλήθων Γεμιστός

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία (324-1453) σε λίγο θα βυθιστεί στο σκοτάδι της Οθωμανικής κατοχής. Ο καιροί αλλάζουν και η φλόγα της φιλοσοφίας, που επιβίωσε και δρούσε εν κρυπτώ μεταφέρεται τώρα στην δύση μέσα από έναν μεγάλο φιλόσοφο τον Πλήθωνα τον Γεμιστό, με σκοπό την αναγέννηση της.

Στην Ιταλία είχε την ευκαιρία να συναντηθεί με επιφανείς ουμανιστές και να γίνει ο εισηγητής του πλατωνισμού στην Ιταλία και ο εμπνευστής της ίδρυσης της Πλατωνικής Ακαδημίας της Φλωρεντίας από τον Κόζιμο των Μεδίκων. Έτσι στο περιθώριο των συζητήσεων ο Πλατωνισμός και ο Νεοπλατωνσιμός αφού έχουν παραμείνει στην σκιά για οκτώ ολόκληρους αιώνες ξανάρχονται ξανά στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος. Εκεί εκφώνησε την περίφημη πραγματεία του «Περί ων Αριστοτέλης προς Πλάτωνα διαφέρεσθαι» υποστηρίζοντας την υπεροχή του Πλάτωνα πάνω στον Αριστοτέλη. Η μελέτη αυτή είναι η αρχή της πτώσης της Σχολαστικής φιλοσοφίας που στηρίχθηκε στον Αριστοτέλη για την ταξινόμηση και κατάταξη των έργων της εκκλησίας.


«Εμπρός λοιπόν, λόγιοι θεοί, όποιοι και όσοι είσθε και εποπεύετε στις επιστήμες και στις αληθινές γνώμες, δώστε τες σε αυτούς που θέλετε, σύμφωνα με την θέληση του Διός, του μεγάλου Πατέρα και Βασιλέα όλων. Γιατί δεν μπορούμε χωρίς εσάς εμείς να εκτελέσουμε αυτό το μεγάλο έργο. Αλλά εσείς οδηγείστε μας σε αυτούς τους λόγους και δώστε αυτή η συγγραφή να γίνει επιτυχής όσο το δυνατόν περισσότερο και κτήμα αιώνιο στους ανθρώπους που θέλουν, και στο ιδιωτικό και στο δημόσιο βίο, να ζήσουν κάλλιστα και άριστα».


Με αυτά τα λόγια αρχίζει το τέταρτο κεφάλαιο με τίτλο «Προσευχή προς τους προστάτες θεούς του λόγου» από το πρώτο βιβλίο του έργου Πλήθωνος Νόμοι. Σε αυτό το έργο συνοψίζεται ολόκληρο το πρόγραμμα των θρησκευτικών, πολιτικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων τις οποίες εισηγήθηκε ο Πλήθων στους δεσπότες του Μοριά. Το έργο δεν σώζεται ολόκληρο, γιατί κάηκε δημόσια κατόπιν εντολής του Πατριάρχη Γεννάδιου και εξόρκιζε του πάντες να κάνουν το ίδιο για οποιοδήποτε αντίγραφο. Ο Δημήτριος Ράλλης όμως διέσωσε από τον αφανισμό πολλά αποσπάσματα. Είναι χωρισμένο σε τρία βιβλία. Από τα 31 κεφάλαια του πρώτου έχουν διασωθεί μόνο τα 4 πρώτα. Από τα 27 του δευτέρου μόνο δύο και από τα 43 του τρίτου έχουν διασωθεί μόνο εννιά.


Το σύστημα του Πλήθωνα αποβλέπει στην επικράτηση μιας παγκόσμιας θρησκείας, βασισμένης κυρίως στην Νεοπλατωνική φιλοσοφία. Ο μόνος οδηγός του ανθρώπου κατά τον Πλήθων είναι η φιλοσοφία. Η ιδανική πολιτεία θα έχει πολίτευμα παρόμοιο με της αρχαίας Σπάρτης σε συνδυασμό με τις Πλατωνικές αντιλήψεις.


Στο πρώτο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου με τίτλο «Περί της διαφοράς δοξασιών μεταξύ των ανθρώπων, σε σχέση με τα πλέον σημαντικά ζητήματα» αναφέρει ότι η ίδια η φύση θέλησε οι άνθρωποι να ζήσουν «ευδαιμόνως». Αλλά ενώ ο σκοπός είναι ο ίδιος οι δρόμοι που διαλέγουμε για την ευδαιμονία είναι πολλοί και έτσι προκαλείται ανωμαλία και ταραχή. Για να μας βγάλει η φιλοσοφία από αυτό τον λαβύρινθο πρέπει να εξεταστεί « Τι είναι άνθρωπος, ποια είναι η φύση του και ποια η δύναμη του». Αλλά για να λύσουμε το πρόβλημα αυτό, πρέπει πρώτα να θέσουμε το ερώτημα «για την φύση όλων των πραγμάτων, ποιο είναι το αρχαιότερο όν, ποιες είναι οι δεύτερες και τρίτες φύσεις, ποιες οι τελευταίες και ποια η δύναμη της καθεμιάς». Έτσι εξηγεί γιατί είναι υποχρεωμένος να αρχίσει από τους θεούς.


Στο πέμπτο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου με τίτλο «Γενικές αρχές περί θεών» διδάσκει ότι οι θεοί είναι νοητικές φυσικές ενέργειες που διοικούν ένα ορισμένο βασίλειο. Ο Ποσειδών την μορφή, το όριο και το συγκεκριμένο κάλλος, η Ήρα την πολλότητα, ο Απόλλων την ταυτότητα, η Άρτεμις την διάκριση, ο Ήφαιστος την μονιμότητα, ο Διόνυσος την αυθορμητισμό, η Αθηνά την δεκτική κίνηση και την απόρριψη του περιττού κ.α.


Στο δεύτερο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου με τίτλο «Περί ηγεμόνων και βελτίστων λόγων» αναζητεί την μέθοδο η οποία θα μας βγάλει από την σύγχυση και θα μας οδηγήσει στην αλήθεια. Η μέθοδος αυτή είναι η αναζήτηση των λόγων των μεγάλων ανδρών του παρελθόντος και αναφέρει όλους τους μεγάλους σοφούς.


Στο δεύτερο βιβλίο και στο έκτο κεφάλαιο με τίτλο «Περι ειμαρμένης. Επιστροφή εις το ζήτημα της αθανασίας της ψυχής» λέει ότι όλα τα μέλλοντα είναι προκαθορισμένα, ότι τα πάντα έχουν την αιτία τους και έχουν την ρίζα τους στην αιωνιότητα, μια ρίζα αμετακίνητη που είναι η βούληση του Δία. Τον Δία τον ονομάζει «Αιτιώτατον» δηλ αιτία όλων των αιτιών. Στο εικοστό δεύτερο κεφάλαιο που δεν υπάρχει ο Πατριάρχης Γεννάδιος σε ένα γράμμα του λέει ότι υποστηρίζει την μετενσάρκωση.


Η «Επινομίς» περιέχει τα γενικά συμπεράσματα του Πλήθωνα. Λέει ότι ο άνθρωπος είναι σύνθετος και μέσα του διασταυρώνονται δύο είδη «αυτό που είναι ζωώδες και θνητό και αυτό που είναι αθάνατο και συγγενεύει με τους θεούς».


Ο Πλήθων πέθανε το 1452 στην Σπάρτη. Ο θάνατος του προκάλεσε μεγάλη σύγχυση μεταξύ των μαθητών του, οι οποίοι δεν έβρισκαν λέξεις για να τον εξυμνήσουν. Ακόμη και οι αμείλικτοι εχθροί του, Γεώργιος ο Τραπεζούντιος και Γεννάδιος Σχολάριος ομολόγησαν την σοφία του. Η μικρή εσωτερική κοινότητα του Μυστρά διαλύθηκε μετά τον θάνατο του, που συνέπεσε σχεδόν με την πτώση της αυτοκρατορίας. Οι αρχές της θρησκείας του και το πνεύμα της φιλοσοφία του δεν χάθηκαν, έζησαν μέσα από την Πλατωνική σχολή της Φλωρεντίας, η οποία ήταν ο κινητήρας της Αναγέννησης.

Όπως ο ίδιος έλεγε : «Η Αναγέννησης είναι δυνατόν να επιτευχθεί δια της αφυπνίσεως των ηθικών δυνάμεων και της αξιοποίησης την πνευματικής κληρονομιάς».

«Ὁ Θρίαμβος τῆς Ἀληθείας».

 Εἰς τὸν εἰκονιζόμενον πίνακα τοῦ Χὰνς φὸν Ἄαχεν (Κολωνία 1552 - Πράγα 1615), συμβολίζεται 

«Ὁ Θρίαμβος τῆς Ἀληθείας». "Sieg der Wahrheit unter dem Schutze der Gerechtigkeit".

Σημειοῦται τὸ ὅτι ὁ καλλιτέχνης ἔζησε τὰ τελευταῖα ἔτη τῆς ζωῆς του ἐν Πράγᾳ, πλησίον τοῦ Αὐτοκράτορος Ῥοδόλφου Β΄, τοῦ ἀλχημιστοῦ. 

Ἡ ἀλήθεια εἰκονίζεται γυμνή, ἐμποδίζουσα τὴν φέρουσαν ξῖφος καὶ ζυγόν Δικαιοσύνην νὰ καταγάγῃ τὸ τελικὸν πλῆγμα κατὰ τοῦ ἠττηθέντος Ψεύδους. 

Τὸ Ψεῦδος ἔχει ἠττηθεῖ, διότι ἀριστερὰ αὐτοῦ ἔχει καταπέσει τὸ προσωπεῖον τῆς ὑποκρισίας, δεξιὰ δὲ τὸ βαλάντιον τοῦ χρηματικοῦ δεκασμοῦ, τῆς διαφθορᾶς καὶ τῆς ἐξωνήσεως τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν. 

Παράλυτος διαβήτης, ὡς ἄχρηστον ὄπλον, κρέμαται ἐκ τῆς ἀριστερᾶς του χειρός. Ἤδη ὁ λέων, ἤτοι ὁ ἴδιος ὁ κτηνώδης ἑαυτὸς τοῦ Ψεύδους τὸ κατασπαράσσει. Δὲν χρειάζεται κἂν τὸ ξῖφος τῆς τυφλῆς θεᾶς. 

Ἡ Ἀλήθεια ἔχει θριαμβεύσει, τώρα δὲ ἀσκεῖ τὴν clementiam victoris, τὴν ἐπιείκειαν τοῦ νικητοῦ. Ὄπισθεν καὶ ἀριστερά, εἰς τοὺς πρόποδας βραχώδους ὅρους, εἰκονίζονται αἱ τρεῖς Ἀξίαι, αἰ συντελέσασαι πρὸς τὴν ἀποκατάστασιν τῆς Ἀληθείας.

Ἡ Ἐλπίς, ἡ Πίστις καὶ ἡ Ἀγάπη. 

Σωτήρης Παπαβασιλείου

Η αποτελεσματικότητα της φαντασίας

«Ο μεγάλος οργανωτής είναι ο μεγάλος ρεαλιστής. Δεν στερείται φαντασίας, ίσα-ίσα το αντίθετο. Αλλά η φαντασία του παίρνει σάρκα και οστά και μετατρέπεται σε μέσα και τρόπους»

Halford Mackinder

Η κοινωνία της συνήθειας θεωρεί ότι η φαντασία είναι επικίνδυνη και με το δίκιο της. Διότι μόνο η φαντασία μπορεί ν’ ανατρέψει αυτά που όλοι θεωρούν δεδομένα. Έτσι, η κοινωνία μας έχει μάθει ότι η φαντασία είναι ένα είδος ουτοπίας που δεν έχει καμιά συμβολή στην πραγματικότητα. 

Επιπλέον, άλλα κοινωνικά όντα που ανήκουν σε διάφορους τομείς αλλά ειδικά στον καλλιτεχνικό ενισχύουν αυτήν την εντύπωση, δηλώνοντας ότι εκπροσωπούν τη φαντασία. Έχουν απλώς μπερδέψει τις έννοιες του περιθωριακού και της φαντασίας, την επιφάνεια και το φαινόμενο. Σε καμιά περίπτωση δεν δίνουν έμφαση στην αποτελεσματικότητα της φαντασίας. Γιατί δεν αναλύουν την πρόταση του A. Einstein: « η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση». Η ασυμμετρία αυτών των εννοιών προέρχεται από την εξής ιδιότητα: η φαντασία παράγει και γνώση. Ενώ η γνώση δεν παράγει φαντασία. Η διαφορά είναι τόσο ουσιαστική όσο εκείνη που υπάρχει μεταξύ νοημοσύνης και σοφίας.

Η γνώση και η σοφία έχουν τα όρια τους καρφωμένα πάνω στο παρόν, ενώ η φαντασία και η νοημοσύνη είναι οι δημιουργοί του επόμενου κόσμου. Στην ουσία, το σημαντικότερο στοιχείο της φαντασία είναι η αποτελεσματικότητά της. Απλώς, δεν ασχολείται με την κοινωνία, διότι αυτή δεν υπάρχει στο μέλλον. Και η φαντασία είναι η διαχείριση του μέλλοντος. Δεν λειτουργεί συμβατικά, διότι δεν συμβιβάζεται με τα δεδομένα της κοινωνίας. Δεν δημιουργεί άσκοπα, όπως νομίζουν τα περισσότερα άτομα. Δεν προβλέπει το μέλλον, το βλέπει, διότι το δημιουργεί. Και μόνο σ’ εκείνο το χρονικό διάστημα, έχουν νόημα οι κινήσεις της. Γι’ αυτό φαίνονται παράδοξες και κάποτε παράλογες στην κοινωνία. 

Μέσα σε αυτό το νέο πλαίσιο, η ιδέα του Mackinder αποκτά όλη της τη δύναμη. Και μάλιστα προσφέρει και μια δυναμική στην έννοια της φαντασίας. Δεν έχει πια μόνο μια οντολογική ιδιότητα, έχει και μια τελεολογική. Με άλλα λόγια, είναι μια δράση πάνω στον κόσμο που σχετίζεται με την οργάνωσή του. Κατά συνέπεια, είναι πλέον δυνατόν να συνδυάσουμε την έννοια της φαντασίας με το όραμα της στρατηγικής. Έτσι η υλοποίηση του οράματος μέσω της στρατηγικής δεν είναι πια μια διαδικασία που αντιφάσκει σε σχέση με την φαντασία. Είναι απλώς το επόμενο στάδιό της και το προηγούμενο της οργάνωσης. 

Με άλλα λόγια, ο οραματιστής μέσω της φαντασίας, είναι ο ρεαλιστής του μέλλοντος. Δεν του αρκεί η θεωρία της Real Politik που δεν μπορεί να αμφισβητήσει τα δεδομένα και μ’ αυτό το πρόσχημα συντηρεί το παρόν, δίχως να νοιάζεται για το μέλλον.

Η φαντασία μετατρέπεται συνεπώς στην πραγματικότητα του μέλλοντος. Αυτό σημαίνει ότι στηρίζεται περισσότερο πάνω στα διαχρονικά στοιχεία της ανθρωπότητας, παρά στη στασιμότητα της κοινωνίας. Η φαντασία δεν εντάσσεται στο φαινόμενο της μόδας που διαχειρίζεται η τελευταία. Δεν έχει ανάγκη να φανεί, εφόσον είναι το επόμενο γίγνεσθαι. 

Άρα, η φαντασία αποτελεί μια σημαντική παράμετρο της στρατηγικής, αφού η τελευταία πρέπει να διαχειριστεί τα γεγονότα του παρόντος για να δημιουργήσει τα δεδομένα του μέλλοντος. Κινείται στο ίδιο δυναμικό πλαίσιο, το οποίο είναι και το πεδίο δράσης της φαντασία. 

Τελικά η φαντασία δεν έρχεται σε αντιπαράθεση με τη λογική, όπως προσπαθεί να μας πείσει η κοινωνία της συνήθειας, είναι απλώς η επόμενη λογική.

Ν. Λυγερός

ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

...Υπάρχει πάντοτε κάτι πάνω από τα υποκειμενικά συμφέροντα κι από τις υποκειμενικές επιθυμίες: είναι το αντικειμενικώς ορθό. Αυτό οριοθετείται πέρα από τους πολωμένους διαχωρισμούς του καλού και του κακού. Είναι το υπάρχον.

 «ἐγώ εἰμι πᾶν τὸ γεγονὸς καὶ ὂν καὶ ἐσόμενον καὶ τὸν ἐμὸν πέπλον οὐδείς πω θνητὸς ἀπεκάλυψεν» λέει η θεά Αθηνά. 

 Πρωτύτερα, ο θεός της Παλαιάς Διαθήκης είχε πει: «Ἐγὼ εἰμὶ ὁ Ὦν». 

 Ο θεός της Καινής Διαθήκης επαναλαμβάνει: «Ἐγώ εἰμι τὸ Α καὶ τὸ Ω, ... ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, ὁ παντοκράτωρ».

Πόση ομοιότητα στον τρόπο έκφρασης των θεών! Εκφράζουν τις ίδιες αλήθειες. Ο Ων είναι το καλό, το υπάρχον, εκείνο που κατισχύει, «ὁ παντοκράτωρ», ο αναλλοίωτος φυσικός νόμος, περιέχον τὸ πᾶν, πρὸς τὸ ὁποῖο τὸ πᾶν τείνει. 

 Πρὸς τὸ ὁποῖο τὸ πᾶν τείνει, διότι το προαιώνιο, εκείνο που έχει υπόσταση, το ‘καλό’, είναι εκείνο που πάντοτε υπερισχύει, εκείνο που, κάθε δεδομένη στιγμή έχει υπάρξει, που οι διαχρονικές του εκδηλώσεις έχουν κρίνει τα μέχρι τη στιγμή εκείνη. Αν συντασσόμαστε με το περιβάλλον μας, αν είμαστε καλά προσαρμοσμένοι, αν είμαστε εναρμονισμένοι με τον παγκόσμιο ρυθμό, τότε είμαστε στο πλευρό και στην υπηρεσία του καλού.

 Παρότι, όπως είδαμε, το καλό και το κακό καθορίζονται διαχρονικά από την πλειονότητα της ισχύος, εάν η πλειονότητα της ισχύος πλανηθεί και κάνει επιλογές που αντίκεινται στο αντικειμενικό καλό, στον παγκόσμιο ρυθμό του σύμπαντος, τότε η επιλογή της θα είναι βραχύβια. Είτε θα υπαναχωρήσει, είτε θ’ αφανιστεί, συνθλιβόμενη κάτω από την ασφυκτική πίεση της νομοτέλειας του σύμπαντος.

 Γι’ αυτό το λόγο ίσως, στην ακολουθία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, όταν ο διάκονος λέει: «Εὖξαι ὑπὲρ ἐμοῦ, Δέσποτα ἅγιε», ο ιερέας απαντά: «Κατευθῦναι Κύριος τὰ διαβήματά σου εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν». Όχι εἰς πᾶν ἔργον, ούτε εἰς πᾶν ἔργον σὺ ἐπιθυμεῖς, αλλά εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, διότι μόνο τότε η πραγματοποίηση της ευχής τού ιερέα θα έχει ευεργετικό αντίκτυπο στο διάκονο. 

 Εκείνο που του προσφέρει μακροημέρευση και ευτυχία είναι η τέλεση ευποιίας, που προκύπτει από τη συνειδητοποίηση των κανόνων που διέπουν τον κόσμο. «τὸ δὲ γνῶναι νόμον διανοίας ἐστὶν ἀγαθῆς· τούτῳ γὰρ τῷ τρόπῳ πολὺν ζήσεις χρόνον, καὶ προστεθήσεταί σοι ἔτη ζωῆς σου». 

 Τι είναι όμως το κακό; Είναι το αντίθετο του καλού; Στο διανυσματικό λογισμό δύο διανύσματα ορίζονται ως αντίθετα, όταν έχουν ίσο μέτρο και αντίθετη φορά. Το καλό και το κακό έχουν βέβαια αντίθετη φορά. Είναι όμως τα μέτρα τους ίσα; «ἰδοὺ δίδωμι ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων... ». 

Αν αυτό το ευαγγελικό χωρίο δεν αποτελεί προϊόν πλάνης, τότε το καλό και το κακό δε μπορεί να είναι ισότιμα. Το καλό έχει την εξουσία τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων. ...

ΙΑΚΩΒΟΣ ΣΗΦΑΚΗΣ    

Επί του Ορους Ομιλία

«Μην κρίνετε για να μην κριθείτε»

Η «Επί του Ορους Ομιλία» παραμένει η πιο σημαντική της χριστιανικής διδασκαλίας. Κείμενο ποιητικό και γοητευτικό, γέμει στοιχείων που αργότερα θα καθορίσουν την έκφραση μεγάλου μέρους της δυτικής φιλοσοφικής σκέψης.

Εύκολα εντοπίζει κανείς στον απλό ανθρωπισμό της τα σπέρματα των βασικών αρχών της δυτικής Ηθικής, αρχών που επιβίωσαν και εντάθηκαν ακόμη περισσότερο στη φιλοσοφική σκέψη που αντιπάλεψε τη χριστιανική θρησκεία.

Εκφωνήθηκε την τρίτη δεκαετία της επίγειας ζωής του Ιησού του Ναζωραίου, τον οποίο η χριστιανική θρησκεία αναγνωρίζει ως τον Μεσσία, τον Υιό του Θεού. (Η λέξη «Χριστός» - κυριολεκτικά ο «φέρων το Χρίσμα», ο «επιλεγμένος» - αρχικά ήταν επωνυμία και όχι κύριο όνομα.)


Καταγραμμένη στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον (ε´ 3 - ζ´ 27), το πρώτο βιβλίο της Καινής Διαθήκης, η «Επί του Ορους Ομιλία» παραδίδει οδηγίες για την ευσεβή ζωή των πιστών, επανερμηνεύει τους νόμους της Παλαιάς Διαθήκης υπό το φως της νέας διδασκαλίας και κληροδοτεί τα δύο, σημαντικότερα ίσως, επιγράμματα της χριστιανικής Ηθικής: τους Μακαρισμούς («Μακάριοι οι πτωχοί...») και την Κυριακή Προσευχή («Πάτερ ημών...»).


 " Μακάριοι όσοι συναισθάνονται την πνευματική τους φτώχεια, διότι σε αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών. Μακάριοι όσοι πενθούν, διότι αυτοί θα παρηγορηθούν………..


…Καθέναν που ακούει τα λόγια μου αυτά και τα κάνει πράξη, τον παρομοιάζω με άνθρωπο φρόνιμο που έχτισε το σπίτι του πάνω σε πέτρα. Και έπεσε η βροχή και ήρθαν οι χείμαρροι και φύσηξαν οι άνεμοι και έπεσαν με ορμή πάνω στο σπίτι αυτό και δεν γκρεμίστηκε. Διότι ήταν θεμελιωμένο πάνω στην πέτρα.


Και καθέναν που ακούει τα λόγια μου αυτά και δεν τα κάνει πράξη, τον παρομοιάζω με άνθρωπο ανόητο που έχτισε το σπίτι του πάνω σε άμμο. Και έπεσε η βροχή και ήρθαν οι χείμαρροι και φύσηξαν οι άνεμοι και χτύπησαν με ορμή το σπίτι αυτό και γκρεμίστηκε. Και η πτώση του ήταν μεγάλη. "

ΕΠΙΓΝΩΣΗ

Επίγνωση είναι μια νοήμων εγρήγορση, μια ένταση σκέψεως και αισθήματος, που προέρχεται από την προθυμία μας να είμαστε ενσυνείδητοι. 

Όταν προσπαθούμε να κρατάμε την επίγνωση, όχι απλώς σαν ένα ενδιαφέρον στα γεγονότα, σε κάποιο αντικείμενο, αλλά να έχουμε επίγνωση μέσα στην ψυχολογική μας υπόσταση, βρίσκουμε ότι ο υποσυνείδητος νους μας λειτουργεί κατά δύο διαφορετικούς τρόπους γνώσεως.

Ο πρώτος είναι γνώση αντιλήψεως, που θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε άμεση εσωτερική γνώση, και ο δεύτερος είναι γνώση που συσσωρεύεται από την πείρα, την υπόθεση ή την πίστη. Μπορούμε να συνοψίσουμε την πορεία η οποία μάς γίνεται καθαρή με την επίγνωση, στα παρακάτω σημεία:

1. Η επίγνωση μάς οδηγεί στο να δούμε τον εαυτό μας έτσι όπως είμαστε, και γινόμαστε ικανοί να διακρίνουμε μεταξύ κατανοήσεως και υποθέσεως. Αυτό το πράγμα καθορίζει το δρόμο για ένα νέο τύπο αντιλήψεως.

2. Η νοημοσύνη γίνεται διαυγής, εφόσον έχουμε επίγνωση του υποσυνείδητου εαυτού μας. Όταν ζητείται η νοημοσύνη, ο νους ελαττώνει τις δονήσεις του, και από την ηρεμία που προέρχεται από αυτή την επιβράδυνση, γεννιέται η αληθινή αντίληψη.

3. Καθώς η νοημοσύνη αυξάνει με την επίγνωση, ο υποσυνείδητος εαυτός γίνεται μισό-διαφανής, και σαν ένα αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος, ολόκληρη η προσωπική ζωή χάνει την έντασή της και κάθε εγωκεντρική δράση, είτε εγωιστική είτε ιδεαλιστική, γίνεται κούφια, άδεια. Γιατί κάθε τέτοια δράση είναι δεσμευμένη στην προσωπική συνέχιση. Όταν καταλάβουμε μια φορά την πλάνη του εαυτού - όταν το κατανοήσουμε σαν κάτι το διαφορετικό από τη διανοητική διακήρυξη αυτού του πράγματος σαν μια πίστη - τότε η "Εγώτητα" αρχίζει να διαλύεται. Γιατί "Εγώτητα" είναι η δράση με ένα κίνητρο.

4. Όταν κατανοηθεί ότι το "εγώ" περιορίζει και στενεύει τη ζωή, ξυπνά η ενόραση και η επίγνωση τότε ζητά να εγκαταστήσει την εστία μιας συνειδητής αφομοιώσεως στο επίπεδο της απρόσωπης δημιουργικότητας.

 Τom Naylor

Εξοικείωση με την Κοινωνία

Κάθε άνθρωπος, πού ζει στη Γη, δημιουργεί για   τον εαυτό του ανάγκες. Για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες αυ­τές εμφανίζονται για τον εαυτό   του   καθήκοντα, για  την εκπλήρωση των οποίων αποκτά ικανότητες, που τις ανταλλάσσει με τους συνανθρώπους του προς όφελος των αναγκών του. 

Έτσι ισοσκελίζεται —όρος απαραίτητος— η προσφορά και η ζήτηση του σαν   μέλους   μιας  κοινωνίας,   απ' την οποία θα παίρνει κανείς τόσα, όσα ανάλογα   έχει   προ­σφέρει. Τότε μόνο δεν θα υπάρχει πια ή αδικία.

Η απόσταση, η διαδρομή απ' τη σημερινή κοινωνία ως την ιδεατή είναι μεγάλη. Τόσο στους στόχους, όσο και στα πρότυπα και τα ιδανικά, άλλα και τη σύνθεση απέχει η σημερινή κοινωνία, από εκείνη, πού οφείλει να είναι. Έτσι δυο δρόμοι ανοίγονται στον άνθρωπο:

 ·      Ή αγωνίζεται για να την επαναφέρει στη σωστή πο­ρεία του Δικαίου, του Αληθινού και του Φυσικού και αγω­νίζεται συνεχώς κάθε μέρα, κάθε στιγμή, πληγώνεται απ' τη συγκεντρωμένη δύναμη του άδικου και πάλι σηκώ­νεται και συνεχίζει τον αγώνα, ως το τέλος της ζωής του.

·         Ή κρατάει σφιχτά το Φως της δάδας του και το προφυ­λάγει απ' τους αέρηδες του Αίολου, που δεν το αφήνουν να γυρίσει στη πατρίδα του Μεγάλου Φωτός· κρατάει λοιπόν τη δική του λαμπάδα, για να την παραδώσει σε κάποιον άλ­λο δαδούχο, ώστε να διατηρηθεί και να φωτίσει κάποτε τους πολλούς, όταν ή περίοδος του σκότους περάσει.

Ο πρώτος πολεμάει ν' ανέβει και να ανεβάσει κι άλ­λους στο λόφο της μεταμορφώσεως αντίθετα προς το συρφετό, τον όχλο, που κυλάει προς τα κάτω. 

Ο άλλος ξεγλιστρά ανάμεσα τους   αθόρυβα με τις παλάμες τυλιγμένες γύρο απ' τη  φλόγα  της  λαμπάδας  και  κοιτάζει   μόνο   το Φως βάζει τον εαυτό του τοίχο στους αέρηδες και προχω­ράει να φτάσει στις γενιές του μέλλοντος, που περιμένουν το «δεΰτε λάβετε φως», να ανάψουν τα δικά τους κεριά, για ν' αστραποβολήσει μέσα στη νύχτα των αιώνων μας η ανάσταση της ανθρωπότητας.

ΠΕΡΙ ΚΡΙΤΙΚΗΣ

Ποιος άνθρωπος ξεπέρασε το φράγμα της δυσπιστίας και μπόρεσε να κοιτάξει από κάποιο παράθυρο θελημένα ανοιχτό μέσα στην καρδιά του άλλου ή να παρακολουθήσει τα στάδια στο περπάτημα της σκέψης του;

Και ποιος τελικά πιστεύει, πώς ο έλεγχος, ο οποιοσδήποτε έλεγχος ή κρίση είναι ποτέ ολοκληρωμένος και προ παντός γίνεται στο όνομα κάποιας έ ξ ο υ σ ί α ς ή σκοπιμότητας; και εξηγούμαι.
Ποιά εξουσία δίνει στον κριτή της στιγμής τη δυνατότητα, να εκφράσει με ένα ναι ή όχι τη θέση του στην κάθε πράξη του άλλου;

Εξουσία θα αποτελούσε ή φυσική ανωτερότητα του κριτού, αυτή πού είναι αποδεδειγμένη με πολλούς τρόπους και σε πολλές περιπτώσεις και που αποτελεί τη σφραγίδα της τελειότητας. 


Όσοι όμως από μας έτυχε να βρεθούμε κάποτε κοντά σε έναν τέλειο ή σωστότερα έναν ανώτερο του μέσου ανθρώπου οδηγό, καταλάβαμε, πως αυτός ο ανώτερος άνθρωπος δεν κρίνει, ανέχεται και δικαιολογεί τα πάντα, γιατί τα περιβάλλει με τη μόνη δύναμη πού τον κυριαρχεί, τη μόνη ικανότητα πού του έχει απομείνει, την απρόσωπη ΑΓΑΠΗ. 

Ο ανώτερος όμως άνθρωπος γνωρίζει και κάτι ακόμα, άγνωστο στους πολλούς, γ ν ω ρ ί ζ ε ι να βλέπει προς δύο κατευθύνσεις.
Αυτό σημαίνει, ότι ό κάθε κριτής του άλλου μετράει την απόσταση, πού χωρίζει αυτόν τον ίδιο και τον άλλον, ο οποίος ας δεχτούμε, ότι βρίσκεται πιο χαμηλά στ' αριστερά του και υπολογίζει αυτή την απόσταση και βγάζει το συμπέρασμα, πως ο ίδιος απέχει πολύ από τον κρινόμενο. 

Αν όμως, την ίδια στιγμή, μπορέσει να γυρίσει το κεφάλι του στα δεξιά και να μετρήσει με το ίδιο μέτρο την απόσταση του εαυτού του από εκείνο το σημείο, που χάραξε κάποτε για τέλος της ανθρώπινης, της δικής του εξέλιξης, θα νοιώσει ίλιγγο διαισθανόμενος την απόσταση, που τον χωρίζει απ' την ΑΛΗΘΕΙΑ. 

Και τότε θα αντιληφθεί για πρώτη φορά, πόσο κοντά του βρίσκεται ο οποιοσδήποτε, έστω κατώτερος του.
Εμείς, οι ατελέστεροι μετρούμε μόνο την πρώτη απόσταση και ικανοποιούμεθα μ' αυτό πού βλέπουμε• εκείνοι πού είναι πραγματικά ανώτεροι μας βλέπουν και προς τα κάτω και προς τα πάνω και δεν τολμούν, να κρίνουν, παρά μόνο ανέχονται και αγαπούν.

Εμείς δεν έχουμε εξουσία και κρίνουμε, εκείνοι που έχουν την εξουσία της πραγματικής ανωτερότητας δεν κρίνουν.Εμείς, πού δεν γνωρίσαμε τον εαυτό μας, ενεργούμε με την ψευδαίσθηση της κάποιας ανωτερότητας• αυτοί, πού γνωρίζουν τον εαυτό τους σιωπούν ταπεινά.

Όλοι μας κρίνουμε λοιπόν λόγω της ατέλειας μας. Και η θέση αυτή του κριτού μας ικανοποιεί με το δημιουργούμενο συναίσθημα της υπεροχής μας απέναντι στον συνάνθρωπο.
Είναι τόσο ατελές άρα ανθρώπινο!