Παρασκευή 29 Ιουλίου 2011

Το φάντασμα της ομορφιάς

Χρήστος Γιανναράς

Αυτονομημένη η γυναικεία ομορφιά γίνεται φάντασμα. Και κάποτε τα φαντάσματα εκδικούνται.

Τί θα πει «αυτονομία της ομορφιάς»; Μα, η αποκοπή της από την αμεσότητα της προσωπικής σχέσης. Η γυναίκα-ουδέτερο αντικείμενο, στημένη εντύπωση, απρόσωπη πρόκληση. Παύει η ομορφιά να είναι ζωντανή παρουσία, έκφραση της προσωπικότητας, έκπληξη μοναδικότητας. Στις σελίδες των περιοδικών ή στην τηλεοπτική εικόνα το κάλλος είναι εγγύτατο στη θέα, απώτατο και απρόσιτο στη ζωτική του αμεσότητα. Πλασματικό «σημαίνον» -φάντασμα.

Αυτονομημένη η ομορφιά από την αμεσότητα της σχέσης προσφέρεται σε θέα μόνο χρηστική. Θα ήθελα να ξέρω: πώς νιώθει το κορίτσι της απαρόμοιαστης χάρης όταν φωτογραφίζεται για να προκαλέσει πόθο που δεν την αφορά;

Πόθο που πρέπει προγραμματικά να μεταβιβαστεί σε απορρυπαντικά, οδοντόκρεμες, σαμπουάν. Δεν μπορώ να φανταστώ πιο φριχτή ανθρώπινη μοναξιά από αυτήν που ζει μια γυναίκα χαρισματικής ομορφιάς μπροστά στο διαφημιστικό φακό. Παραδίνει το θάμβος του κάλλους της στην άσχετη εμπορευ­ματοποιημένη αντικειμενοποίηση.

Η εγωτική αδηφαγία ανδρών συμπλεγ­ματικών, μικρονοϊκών, με νεκρωμένες ευαισθησίες, δέχεται βομβαρδισμό εκπάγλου κάλλους, για να το κατανα­λώσουν φαντασιακά σαν αντικείμενο ευφραντικό της ακόρεστης ενστικτώδους επιθυμίας.

Τύπος και τηλεόραση μεταποιούν το θαύμα σε αγοραία ευτέλεια. Επιβάλλουν τη χρηστική θέα της ομορφιάς σαν αυτονόητο αντανακλαστικό σε κάθε ανδρικό βλέμμα, σαν επιταγή πειθαρχημένης συμμόρφωσης σε κάθε γυναίκα. Αναρίθμητες γυναίκες ισοπεδώνουν την προσωπική τους μοναδικότητα για να προσαρμοστούν στον απρόσωπο νάρθηκα του φαντασιακού κάλλους των νεκρών εικόνων.

Να ξέραμε οι άνθρωποι τι αποκαλύψεις ζωής επιφυλάσσει το κάλλος, όταν καλεί στην αμεσότητα της προσωπικής σχέσης, στην αγαπητική κοινωνία. 

Η κτίση ολόκληρη στην προσωπική αμεσότητα μιας γυναικείας παρουσίας - η μεγαλοσύνη της θάλασσας, η σάρκα των ανθών, το χώμα και ο βράχος, οι καμπύλες των λόφων και των ορμίσκων, το πέταγμα του αγριοπερίστερου: το πρόσωπο του κόσμου στην εγγύτητα της σχέσης. 

Τύπος και τηλεόραση κυοφορούν τον καινούριο ανθρωπολογικό τύπο: τον ανέραστο άνθρωπο της χρηστικής θέας, της εφιαλτικής μοναξιάς.

Να αντισταθούμε. Παράδοξοι μέσα στο σημερινό κόσμο ασκητές, μιας άσκησης στην άκρα ευαισθησία, στην ετοιμότητα για το θάμβος της προσωπικής κοινωνίας του κάλλους.


πηγή: περιοδικό "ELLE" για την αυτονόμηση της γυναικείας ομορφιάς.
  

Από άλλο αντοίστιχο άρθρο του ιδίου:

Η πείρα βεβαιώνει ότι μόνο η ανακάλυψη του μοναδικού, του ανόμοιου και ανεπανάληπτου γεννάει τον έρωτα. 

Η ποσότητα (το κοινά δεδομένο που διαφοροποιείται και μετριέται ποσοτικά) διεγείρει μόνο την ορμή να κατέχεις, να νέμεσαι – επιθυμία πιο εφήμερη κι από την ποσότητα. Το να επιδείχνει στους πάντες μια γυναίκα τα ποσοτικά της χαρίσματα μετρητής ομορφιάς («λεπτή» μέση, «πλούσιο» στήθος, «ατέλειωτα» πόδια, «πληθωρικές» καμπύλες) δηλώνει ότι εκλιπαρεί (συνειδητά ή ανεπίγνωστα) να την μεταχειριστούν σαν απρόσωπο σκεύος ηδονής, όχι να την ερωτευθούν. 

Τα ποσοτικά προτερήματα αξιολογούνται πάντοτε με σύγκριση και παραπέμπουν στη σύγκριση: Σίγουρα, κάπου στο εγγύτατο μέλλον παραμονεύει να γοητεύσει τον θηρευτή της ποσότητας κάποιο ακόμα «πλουσιότερο» στήθος, κάποιες ακόμα πιο τορνευτές γάμπες ή κάποιοι διεγερτικότεροι του ενστίκτου συνδυασμοί αναλογιών.

Μακάρι να βρισκόταν για κάθε ανυποψίαστο θύμα της τυραννικής εξουσίας της μόδας, για κάθε υποχρεωτικά γυμνόφιλη γυναίκα σήμερα, κάποιος που ειλικρινά να την αγαπάει και να της πεί: «Καλή μου, έχεις ένα μοναδικό βλέμμα, ένα αποκλειστικά δικό σου πανέμορφο χαμόγελο, ένα ανεπανάληπτα φωτεινό πρόσωπο. αν κάποιος σε ερωτευτεί, θα είναι γι΄ αυτή τη μοναδικότητά σου που δεν μαραίνεται, δεν φθίνει. 

Μόνο γι΄ αυτό που είσαι αποκλειστικά εσύ, κάποιος θα ποθήσει να μοιραστεί τη ζωή του μαζί σου, να μοιραστεί το θέλημά του, να ελευθερωθεί από το εγώ του. Όχι για τα σωματικά σου “προσόντατα μετρητά και συγκρίσιμα, αυτά, αν υπηρετούν τον έρωτα, πλουτίζουν τη σχέση, αν μόνο προκαλούν σε χρήση, θα σε σύρουν σε οδυνηρές ταπεινώσεις».

Μάταιος λόγος. Ο οδοστρωτήρας της μόδας ισοπεδώνει αδήριτα κάθε νεύση ερωτική, έχει ρεαλιστικά συγκροτήσει έναν ανέραστο κόσμο που εκλιπαρεί ταπεινωτικά φευγαλέα ηδονή.

Τρίτη 26 Ιουλίου 2011

Χριστιανικός φονταμενταλισμός

Χριστιανικός φονταμενταλισμός,  

Γεώργιος Μαντζαρίδης

Ο χριστιανικός φονταμενταλισμός είναι στην ουσία του αντιφατικός και προκύπτει μόνο ως δευτερογενές φαινόμενο. Δεν μπορεί να υπάρξει ως προϊόν πραγματικής πίστεως προς τον Θεό της αγάπης ούτε να νοηθεί ως καρπός εμπειρίας της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο και στην ιστορία.

Η πίστη στον χριστιανικό Θεό και η εμπειρία της παρουσίας του δεν κάνουν τον άνθρωπο φανατικό ή αδιάλλακτο αλλά τον μεταμορφώνουν και τον ειρηνεύουν.

Ο χριστιανικός φονταμενταλισμός νοείται μόνο ως προϊόν χριστιανικής ιδεολογίας. Είναι κατασκεύασμα ανθρώπων οι οποίοι λησμονούν την αλήθεια του προσωπικού Θεού που αγαπά τον άνθρωπο και τον καλεί να ομοιωθεί προς αυτόν ως ελεύθερο πρόσωπο. Καλλιεργείται ως θρησκευτικός ζήλος, που εξουσιάζει και προασπίζει τον Θεό και την μεταθανάτια ζωή από τους αντιφρονούντες. Προκύπτει ακόμα ως επαγγελματικός ζήλος, που ενδιαφέρεται να διατηρήσει θρησκευτικά κατεστημένα.

 
ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ 

Δεν υπάρχει χριστιανικός φονταμενταλισμός

Αναφορικά τώρα με την υπόθεση των δύο αιματηρών επιθέσεων από τον δράστη Άντερς Μπρέχρινγκ Μπρέιβικ, όσο δεν έρχονται στο φως στοιχεία που να μας οδηγούν στην υπόθεση της τρομοκρατικής συνωμοσίας, η ανήκουστη τραγωδία στη Νορβηγία πρέπει να θεωρηθεί μια είδηση του αστυνομικού δελτίου. 

Στον κόσμο υπάρχουν ασφαλώς πολλές και διαφορετικές τρομοκρατικές οργανώσεις που είναι ικανές να διαπράξουν τη μεγαλύτερη αγριότητα. Υπάρχει όμως και το κοινό έγκλημα - ακόμη πιο μυστηριώδες και ανησυχητικό ακριβώς επειδή συχνά μάς φαίνεται ότι στερείται κινήτρων - που γεννιέται, οργανώνεται και διαπράττεται στο μυαλό ενός μόνο ανθρώπου πέρα από κάθε πολιτικό σχέδιο. 

Ο δολοφόνος περισσότερων από 90 ανθρώπων χαρακτηρίζεται «φονταμενταλιστής χριστιανός». Πρόκειται ωστόσο για έναν όρο που στερείται οποιουδήποτε νοήματος. Συχνά εξάλλου ταυτίζεται ο φονταμενταλισμός με τον ολοκληρωτισμό, ειδικά τον θρησκευτικό της μιας ή της άλλης θρησκείας (σήμερα κυρίως της ισλαμικής) και γενικά με ένα ιδιαίτερα μισαλλόδοξο είδος θρησκευτικής παραδοσιαρχίας.
Ο φονταμενταλισμός, όμως, έχει ελάχιστη σχέση με την παράδοση - ακόμη και με εκείνη την παράδοση που εμφανίζεται πιστός φύλακας της τήρησης και της ακινησίας ενός δόγματος. 

Ο φονταμενταλισμός δεν είναι ένα παραδοσιακό φαινόμενο, ριζωμένο στο παρελθόν αλλά ένα φαινόμενο απολύτως σύγχρονο, χαρακτηριστικό της κοινωνίας της μάζας και της παγκοσμιοποίησης έτσι όπως ο φασισμός είναι ένα φαινόμενο σύγχρονου ολοκληρωτισμού, ριζικά διαφορετικού από τους ολοκληρωτισμούς του παρελθόντος. 

Εκείνο το μηχανικά δολοφονικό δάχτυλο θα έπρεπε να μας οδηγήσει σε σκέψεις για τις πλούσιες και ήσυχες κοινωνίες όπως είναι η νορβηγική. 

Το  παραπάνω κείμενο του ιταλού συγγραφέα Κλάουντιο Μάγκρις δημοσιεύτηκε στην ιταλική εφημερίδα «Κοριέρε ντέλα Σέρα»

Παρασκευή 22 Ιουλίου 2011

Γιατί οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ θα επιδεινωθούν

Του Ιωάννη Σ. Θεοδωράτου (Δημοσιογράφου-Αμυντικού Αναλυτή) 

 Η συγκρουσιακή πορεία που έχουν λάβει οι ισραηλινο-τουρκικές σχέσεις, εντείνεται όσο διακρίνεται η αποφασιστικότητα του Ισραήλ – αλλά και της Τουρκίας – να μην υποχωρήσουν υπερασπιζόμενοι ένα θέμα «απόλυτης εθνικής προτεραιότητας και ζωτικής σημασίας για το μέλλον της Ανατολικής Μεσογείου». 

Αν η σκέψη σας οδεύσει την περιοχή της Γάζας, απλά μόλις διακρίνατε την ΑΦΟΡΜΗ και όχι το ΑΙΤΙΟ αυτής της αδυσώπητης, όπως εξελίσσεται, περιφερειακής σύγκρουσης.

Το casus belli για την νεοθωμανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο συνίσταται στην στην δεδηλωμένη απόφαση του Τελ Αβίβ να αρχίσει την αξιοποίηση των ενεργειακών κοιτασμάτων που αποκαλύφθηκαν εντός της ισραηλινής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και κατ’ επέκταση να υποστηρίξει τις γεωτρήσεις στην κυπριακή και στην ελληνική (μη ανακηρυχθείσα ακόμη), γεγονός που για την Άγκυρα αντικατοπτρίζει τον ύψιστο κίνδυνο για τα ζωτικά της συμφέροντα. 

Πως όμως εξηγείται αυτή η θερμή στάση; Η απάντηση συνδέεται άρρηκτα με το ερώτημα ποιος θίγεται περισσότερο από την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο. 

Η Ρωσία είναι η δύναμη της οποίας τα στρατηγικά συμφέροντα θίγονται περισσότερο από όλους από την αξιοποίηση των κοιτασμάτων σε Ισραήλ, Κύπρο και Ελλάδα. Μέχρι πρότινος τα ρωσικά ενεργειακά αγαθά χρησιμοποιήθηκαν για την εξάρτηση της ΕΕ στο ρωσικό άρμα, κάτι που προξένησε την αντίδραση των ΗΠΑ.

Παρά τις προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον, η Γερμανία και η Τουρκία κινήθηκαν εντελώς αντίθετα προς τις υποδείξεις, ανοίγοντας τα σύνορά τους, στηρίζοντας πολιτικο-οικονομικά τις εναλλακτικές διαδρομές που μετέφεραν το ρωσικό φυσικό-αέριο/πετρέλαιο στην ΕΕ. Δηλαδή δύο πάλαι ποτέ σταθεροί σύμμαχοι συντάχθηκαν σε ένα μείζον γεωπολιτικό ζήτημα στο πλευρό της Μόσχας. 

Όταν αποκαλύφθηκε ότι στη ζώνη Ιονίου-Ισραήλ αναμένουν να αντληθούν απίστευτα μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου, οι Ρώσοι ανησύχησαν σφόδρα. Όταν θα ξεκινήσει η άντληση και η διάθεση των ενεργειακών αγαθών τότε θα ριφθεί στον κάλαθο των αχρήστων το «μεγάλο σχέδιο» των Ρώσων και των Γερμανο-Τούρκων να αποτελέσουν την τριάδα απόλυτου ενεργειακού ελέγχου και εξάρτησης της ΕΕ. 

Συνεπώς για να μην χάσουν τα πρωτεία και τα προφανή οικονομικά οφέλη η Μόσχα, το Βερολίνο και η Αγκυρα αποφάσισαν να δημιουργήσουν δυσκολίες και ένταση με τις χώρες του νέου ενεργειακού Ελντοράντο. 

Η Ελλάδα απειλείται από τη Γερμανία και την Τουρκία και προειδοποιήθηκε από τη Ρωσία, από τρεις δυνάμεις που συνέπηξαν «συμμαχική-εταιρεία» χρησιμοποιώντας η κάθε μια τα δικά της μέσα «πειθούς»… 

Το Ισραήλ όμως δεν εμπίπτει σε καμία τέτοιου είδους απειλή, καθώς ούτε εξαρτάται οικονομικά από την Γερμανία, ούτε εδάφη του διεκδικούνται από την Τουρκία (προς το παρόν) ούτε και έχει φαντασιώσεις όσον αφορά τα συμφέροντα της Ρωσίας.
Ο μόνος τρόπος για να απειληθεί ουσιαστικά βρίσκεται σε αυτό που θεωρείται ως το μαλακό του υπογάστριο, δηλαδή η λωρίδα της Γάζας. 

Η Τουρκία ξεκίνησε την «επίθεση» με το Μαβί Μαρμαρά και στη συνέχεια άρχισε να συζητά υπόγεια με το Ισραήλ με αφορμή το ζήτημα της συγγνώμης, προσπαθώντας να βρει τρόπους για να ανακόψει ή να περικόψει αυτό που οικοδομείται μεταξύ Αθηνών-Λευκωσίας και Τελ-Αβίβ και εδράζεται στο καταλυτικό για τις μετέπειτα εξελίξεις σχέδιο τροφοδότησης της ΕΕ με φυσικό αέριο που δεν θα εξαρτάται από μουσουλμανικές ή ρωσικής επιρροής πηγές! Φυσικά το εβραϊκό κράτος δεν ήθελε να ακούσει καν τις τουρκικές «προτάσεις» με συνέπεια ο πολύς Ερντογάν να ανακοινώσει ταξίδι-προσκύνημα στη Γάζα. 

Τουρκία και Ισραήλ έχουν διαβεί τον Ρουβίκωνα, μόνο που ο Καίσαρας αυτήν την φορά βρίσκεται στο Τελ Αβίβ και όχι στην Άγκυρα. 

Alea jacta est (ο κύβος ερρίφθη) και καθώς θα αναπηδά στη γεωπολιτική σκακιέρα κάθε κτύπος του κύβου θα συνοδεύεται με θερμά επεισόδια, τα οποία θα δώσουν τη θέση τους σε μια μείζονα γεωστρατηγικής σημασίας εξέλιξη που προετοιμάζεται από καιρό, όταν ο κύβος δείξει την τελική σταθεροποιημένη πλευρά του που γράφει Vae victis (ο ηττημένος είναι στη διάθεση του νικητή). 

Πηγή:  http://www.defence-point.gr/news/?p=15785

Πέμπτη 21 Ιουλίου 2011

Η κρίση στην Eλλάδα άρχισε από το 1980

Ο Βρετανός ιστορικός, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια  Νέας Υόρκης, Μαρκ Μαζάουερ, μιλάει για την παγκόσμια κρίση
Της Μαργαριτας Πουρναρα

Για τους εκκολαπτόμενους ιστορικούς, η Ελλάδα της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα σίγουρα θα είναι ελκυστικότατο θέμα μελέτης: μια μικρή χώρα, με μόλις 2% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, κατάφερε να προκαλέσει εξελίξεις σε θεσμικό και πολιτικό επίπεδο, δυσανάλογες του οικονομικού της μεγέθους, αλλά αντάξιες των παγκοσμιοποιημένων συστημικών κινδύνων.

Κοντολογίς, έγινε πεδίο πειραματισμού για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τις πολιτικές ηγεσίες, τους οίκους αξιολόγησης. Με αφορμή το κράτος και την καθημαγμένη οικονομία του, αποφασίστηκαν οι νέοι κανόνες του διεθνούς παιχνιδιού και παγιώθηκαν οι καινούργιοι συσχετισμοί.

Σε πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα New York Times, ο Μαρκ Μαζάουερ υποστηρίζει ακριβώς αυτό: «Η Ελλάδα πολεμάει στην πρώτη γραμμή του μέλλοντος» τονίζοντας πως στην πολυκύμαντη πρόσφατη ιστορία της βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο των παγκόσμιων αλλαγών. 

Ο Βρετανός ιστορικός δεν χρειάστηκε να περιμένει την πρόσφατη κρίση για να στρέψει το βλέμμα του σε αυτήν την άκρη της Ευρώπης. Ηδη είχε συγγράψει μια σειρά από σημαντικά βιβλία που φώτιζαν άλλες δύσκολες περιόδους της πορείας μας στον 20ό αιώνα, όπως ο αφανισμός των εβραϊκού στοιχείου της Θεσσαλονίκης, η κρίση του Μεσοπολέμου, η Κατοχή.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης εχει καταπιαστεί με μας όχι ως αποστασιοποιημένος μελετητής αρχείων, αλλά σχεδόν με το πάθος του ανθρωπολόγου που έχει γνωρίσει τον τόπο από κοντά Η φωνή του στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής αποκαλύπτει έμφυτη ευγένεια και ζεστασιά. 

Η πρώτη ερώτηση είναι σχεδόν αναπόφευκτη: Αισθάνεται σήμερα ότι είναι ένας από τους ελάχιστους φιλλέληνες που έχουν απομείνει;
 «Δεν θα ήθελα να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη “φιλέλληνας” διότι θα πρέπει να εντάξουμε τη συζήτησή μας σε ένα δίπολο, το οποίο θα συμπεριλάμβανε και τους “ανθέλληνες”. Οταν η κατάσταση είναι τόσο ρευστή, δυστυχώς επικρατούν πολλές γενικεύσεις και υπεραπλουστεύσεις, στις οποίες πρέπει κανείς να ασκεί κριτική. Η αλήθεια είναι ότι στο διεθνές περιβάλλον σήμερα κυριαρχεί μια αρνητική στερεοτυπική εντύπωση για τη χώρα.

Νομίζω ότι ένα μέρος του προβλήματος έχει πράγματι να κάνει με την ελληνική κρίση και τις παρενέργειές της στην Ευρώπη και ένα άλλο αφορά το γεγονός ότι κάποιοι κάνουν αναλύσεις και βγάζουν συμπεράσματα χωρίς να γνωρίζουν σε βάθος την Ελλάδα και την ιστορία της. Το έχω πει και στο παρελθόν: η χώρα εμφανίζεται ως κατά συρροήν αφερέγγυα, ενώ έχει χρεοκοπήσει δύο φορές τον 19ο αιώνα και μία τον 20ό. 

Γιατί λ. χ. δεν αναφέρει κανείς σήμερα ότι επετράπη στη Γερμανία το 1953 να διαγράψει τα πολεμικά της χρέη, έτσι ώστε αργότερα να μπορέσει να ορθοποδήσει οικονομικά και να αναπτυχθεί; 

Οταν εξετάζουμε ένα πρόβλημα, πρέπει να κοιτάζουμε τα πράγματα σε βάθος, να συνεκτιμούμε πολλούς παράγοντες και όχι να βγάζουμε γρήγορα και επιφανειακά συμπεράσματα, κάτι το οποίο νομίζω ότι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στην περίπτωση της Ελλάδας. Ακούω αναλύσεις για τα αίτια της κρίσης που ξεκινούν από τον οθωμανικό ζυγό και φτάνουν ώς τον Εμφύλιο ή τηχούντα. Ειλικρινά, νομίζω ότι τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.

Η απαρχή της οικονομικής κρίσης τοποθετείται στην περίοδο μετά το 1980 και σχετίζεται με τον χαρακτήρα της μετάβασης από τη δικτατορία στη δημοκρατία».

Ο Μαζάουερ ήρθε για πρώτη φορά στη χώρα μας το 1977 και έκτοτε μας επισκέπτεται συχνά. Ξέρει τη νοοτροπία μας. Περίμενε ότι κάποια στιγμή θα φτάναμε στο χείλος του γκρεμού; «Ηταν εμφανές ότι υπήρχαν ορισμένα προβλήματα όπως η έλλειψη ενός αποτελεσματικού μηχανισμού για τον φορολογικό έλεγχο, κάτι που είναι ακόμα η αχίλλειος πτέρνα σας. Ηταν επίσης εμφανές ότι οι Ελληνες πολιτικοί διόγκωναν τον δημόσιο τομέα ως υποκατάστατο ενός δικτύου κοινωνικής πρόνοιας, αλλά και ως πεδίο για τη δική τους ευνοιοκρατία. 

Η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα έδωσε στους Ελληνες την ευκαιρία να ανεβάσουν το βιοτικό τους επίπεδο και να αφήσουν πίσω ορισμένες από τις πληγές που τους δίχασαν στο παρελθόν. 
Ομως, η ευμάρεια αυτή δεν σας αφύπνισε έτσι ώστε να λύσετε μερικά από τα δομικά προβλήματα που μάστιζαν την οικονομία και απαιτούσαν νωρίτερα λύσεις. 

Η οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου και των περισσότερων διαδόχων του στην πρωθυπουργία ενδυνάμωσαν τις πελατειακές σχέσεις και επιδείνωσαν τα πράγματα όπως αποκαλύπτουν και τα στατιστικά στοιχεία. Κάπως έτσι καταλήξατε σε ένα αδιέξοδο, το οποίο πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις εξαιτίας των διεθνών συνθηκών. 

Ας ξεκαθαρίσουμε όμως εδώ ποιο είναι τελικά το ζήτημα: Ναι μεν έχουμε την ελληνική οικονομική κρίση, αλλά από την άλλη υπάρχει η δραματική ολιγωρία και αναποφασιστικότητα των Ευρωπαίων να δώσουν λύσεις σε ένα θέμα που δεν αφορά μόνον εσάς αλλά ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση και το κοινό της νόμισμα. Υστερα από όλα αυτά που έχουν γίνει ώς τώρα, η μπάλα για την επίλυση του προβλήματος της Ελλάδας είναι στο γήπεδο των ξένων και όχι στα χέρια σας. Ας μη γελιόμαστε».


[...]Μια γενιά κινδυνεύει να χαθεί

«Προσωπικά πιστεύω πως η μεγαλύτερη τραγωδία της ελληνικής κρίσης είναι ότι μια ολόκληρη γενιά κινδυνεύει να χαθεί. Νέα μορφωμένα παιδιά σε καλά πανεπιστήμια, στα οποία οι γονείς αλλά και η ίδια η ελληνική κοινωνία έχουν επενδύσει πολλά, δεν μπορούν να βρουν δουλειά και κινδυνεύουν να πάρουν τον δρόμο της μετανάστευσης. 

Αν συμβεί αυτό δεν θα έχετε να αντιμετωπίσετε μονάχα το λεγόμενο brain drain, δηλαδή την αποστέρηση της χώρας από το πιο μορφωμένο, ικανό τμήμα του πληθυσμού». Η φυγή των προικισμένων αυτών μυαλών θα καθυστερήσει ακόμα περισσότερο την ανάκαμψη της οικονομίας. Πρέπει λοιπόν να γίνει απόλυτη προτεραιότητα της πολιτικής ηγεσίας να βρεθούν τρόποι να κρατήσετε τους νέους εδώ. 

Αλλιώς θα σας είναι πολύ δύσκολο να βρείτε άξια στελέχη για νέες επιχειρήσεις, για τους υγιείς δημόσιους οργανισμούς, για όποιες νέες κρίσιμες θέσεις προκύψουν.


Στην εποχή μας, ο πλούτος μιας χώρας δεν είναι μόνο υλικός, αλλά και ανθρώπινος. Φροντίστε λοιπόν να προφυλάξετε αυτό το κεφάλαιο που αυτή τη στιγμή φυλλορροεί. Υπάρχουν και ορισμένοι που λένε ότι η Ελλάδα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα στέλνει τα καλύτερά της μυαλά εκτός συνόρων. Oτι είναι μια χώρα που αντλεί δύναμη και θετική ενέργεια από τη διασπορά, που σπεύσει κάθε φορά να στηρίξει τη χώρα όταν υπάρχουν δυσκολίες. Σύμφωνοι.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, έχετε ανάγκη να τα κρατήσετε εντός, αλλά και να τους δώσετε την ευκαιρία να ξεδιπλώσουν τις ικανότητες, τα ταλέντα τους, τις δεξιότητές τους. 

Να υπάρξει ζωτικός χώρος ώστε να μπορέσουν να ανθήσουν» υπογραμμίζει ο Βρετανός ιστορικός.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα σε εκτακτη ανάγκη που έχει πολύ μικρό περιθώριο ελιγμών στη διεθνή σκακιέρα. Εντούτοις, οι “Αγανακτισμένοι” έκαναν αισθητή την παρουσία τους και ανάγκασαν τους Ελληνες αλλά και τους ξένους πολιτικούς να δουν αυτό το μαζικό κίνημα σοβαρά. Η ψήφιση του μεσοπρόθεσμου σχεδίου ήταν η μόνη επιλογή. Νομίζω ότι έτσι και αλλιώς ο κόσμος έχει κατανοήσει πως η ευμάρεια που είχε πριν από την κρίση προερχόταν από πακτωλούς ευρωπαϊκού χρήματος και δανεισμό. 

Συνεπώς, τα επόμενα χρόνια η κατάσταση θα είναι εντελώς διαφορετική από αυτήν που διαμορφώθηκε στη χώρα από την δεκαετία του 1990 και μετά. Ολοι το έχουν συνειδητοποιήσει αυτό.

Δευτέρα 18 Ιουλίου 2011

Ανηχοϊκοί και ηχητικοί θάλαμοι. Αναπάντεχη βοήθεια κι άλλα τινά...αριθμητικά

[…]Ο Π. Καραμπατζάκης, αρχιτέκτονας και σύμβουλος ακουστικής έδινε μια πρώτη εξήγηση του μυστηρίου των εντοιχισμένων πιθαριών σε άρθρο στο Βήμα: High tech κάθοδος στον Άδη, όπου παρουσιαζόταν η δουλειά των Παναγιώτη Καραμπατζάκη και Βασίλη Ζαφρανά σχετικά με την ακουστική του Νεκρομαντείου του Αχέροντα! 

Να τι λέει κι ένα άλλο δημοσίευμα για την έρευνα αυτή:
“Στην έρευνα εξετάστηκαν δύο βασικές παράμετροι: ο χρόνος αντήχησης (σ.σ.: ο χρόνος που χρειάζεται για τη μείωση της έντασης του πρωτογενούς ήχου κατά 60 dB) και ο θόρυβος βάθους (ο ήχος του περιβάλλοντος χωρίς την παρεμβολή τεχνητών θορύβων). Οι τιμές και των δύο ιδιοτήτων βρέθηκαν να είναι πολύ χαμηλές, γεγονός παράξενο για ένα κλειστό υπόγειο χώρο, κατασκευασμένο με βαριά υλικά. Μάλιστα, η τιμή του θορύβου βάθους ήταν μικρότερη ακόμα και από αυτή των ανοιχτών χώρων. Πρόκειται, λοιπόν για ένα κλειστό χώρο με χαρακτηριστικά ακουστικής ανοιχτού χώρου.  

Σημαντικό ερέθισμα των ερευνητών για τη διενέργεια της έρευνας αποτέλεσε και η παρατήρηση της ύπαρξης 15 τόξων στην κρύπτη, που τελικά διαπίστωσαν ότι αυξάνουν την εσωτερική επιφάνεια του χώρου δημιουργώντας σημαντική απόσβεση του ήχου. 

Η παρατήρηση των τόξων, σε συνδυασμό με τις ιδιαίτερα χαμηλές τιμές του χρόνου αντήχησης και του θορύβου βάθους, οδήγησαν τους δύο ερευνητές στο συμπέρασμα ότι ο χώρος ήταν συνειδητά κατασκευασμένος, ώστε να δημιουργεί στον επισκέπτη του έντονα ψυχοακουστικά φαινόμενα.Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι παραπάνω τιμές πλησιάζουν τις ακουστικές συνθήκες που δημιουργούνται στους ανηχοϊκούς θαλάμους. 

Οι ανηχοϊκοί θάλαμοι αποτελούν σύγχρονα εργαλεία της ακουστικής, τα οποία έχουν δημιουργηθεί ειδικά για επιστημονικές μετρήσεις. Όπως τονίζουν οι δύο ερευνητές του ΑΠΘ, «μπορούμε να αναλογιστούμε την επίδραση ενός τέτοιου θαλάμου στον ψυχισμό του ανθρώπου, εάν σκεφτούμε ότι σε ανηχοϊκό θάλαμο της Μινεσότα, που κατέχει το ρεκόρ Γκίνες ως το πιο ήσυχο μέρος στη Γη, το ρεκόρ παραμονής ανθρώπου είναι μόλις 33 λεπτά».

Στόχος των αρχαίων κατασκευαστών του Νεκρομαντείου του Αχέροντα φαίνεται, λοιπόν, ότι ήταν να αποπροσανατολίζουν τις αισθήσεις του επισκέπτη δίνοντάς του την ψευδαίσθηση της επαφής του με τον Κάτω Κόσμο. Μάλιστα, οι κ. Καραμπατζάκης και Ζαφρανάς συμπληρώνουν ότι «δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τη μεγέθυνση των ψυχοακουστικών φαινομένων, εάν αναλογιστούμε ότι οι επισκέπτες του Νεκρομαντείου περνούσαν από σωματικές και ψυχικές δοκιμασίες (ειδική δίαιτα, απομόνωση, προσευχή και τελετουργίες με μαγικά), πριν να έρθουν σε επικοινωνία με τους νεκρούς».

 Διαβάζοντας όλα αυτά τα εκπληκτικά κράτησα τις εξής βασικές σημειώσεις:
1. Υπάρχει ένας θεμελιώδης νόμος (“νόμος Sabine”) στην ακουστική των κλειστών χώρων. Αυτός συνδέει τον όγκο της αίθουσας με το ολικό εμβαδόν της εσωτερικής της επιφάνειας. Στον αριθμητή δηλαδή του κλάσματος βάζουμε τα κυβικά μέτρα που είναι η αίθουσα και στον παρονομαστή βάζουμε τα τετραγωνικά μέτρα της επιφάνειας της.(πάτωμα, ταβάνι, τοίχοι κλπ)

2. Στους χώρους που εμείς, οι σύγχρονοι άνθρωποι, ζούμε και διασκεδάζουμε, ο αριθμητής είναι μεγαλύτερος από τον παρονομαστή, ήτοι τα κυβικά μέτρα είναι πιο πολλά από τα τετραγωνικά. Συνεπώς το πηλίκον της διαίρεσης βγαίνει μεγαλύτερο από τη μονάδα....κάπου στο 1,35.

3. Στο Νεκρομαντείο, οι άνθρωποι εκείνοι, χωρίς να γνωρίζουν τον “νόμο Sabine”, έφτιαξαν έναν χώρο που ο λόγος όγκου προς εμβαδόν...αντιστρέφεται! Εδώ ο όγκος είναι 264 κυβικά και το εμβαδόν είναι 421 τετραγωνικά. Πώς το πέτυχαν αυτό; Μα με τα θαυματουργά τόξα που πρόσθεσαν. Αφενός αυξάνουν την επιφάνεια και αφετέρου μικραίνουν τον όγκο! Στη συνέχεια παγιδεύουν τον ήχο στα κενά τους και εκείνος δεν “επιστρέφει”!
Ήταν δε τόσο ήσυχα, εκεί στην εις Άδου κάθοδον, που μπορούσες ν' ακούσεις το αίμα να κυλάει στις φλέβες σου! Ίσως και τα μόρια του αέρα να βομβαρδίζουν τα τύμπανα των αυτιών σου, τους ήχους από τα έγκατα της γης και ποιος ξέρει τί  άλλο ακόμα.


4. Το πηλίκον των 264 κυβικών δια των 421 τετραγωνικών μας δίνει τον... άρρητο αριθμό 0,627! Αυτός εκτός του ότι θυμίζει εκείνον “του Θηρίου” είναι και ο αριθμός της χρυσή τομής, ο “νόμος της Ομορφιάς”:Χρυσή τομή Με βάση αυτή την αναλογία χτίστηκε και ο Παρθενώνας. Φαίνεται δε ότι ισχύει όχι μόνο για τα ορατά δημιουργήματα της Τέχνης αλλά και για τα αόρατα.

5. Αν διαιρέσουμε το 5 με το 8 το αποτέλεσμα θα είναι 0,625. Αν διαιρέσουμε το 8 με το 13 θα βρούμε το 0,615. Και το 13 αν το διαιρέσουμε με το 21 θα λάβουμε το 0,619! Η  ακολουθία των αριθμών που έχουν αυτή την ιδιότητα, που όταν δηλαδή ο ένας διαιρείται με τον επόμενο δίνουν έναν άρρητο αριθμό περίπου 0,62, λέγεται “ακολουθία Φιμπονάτσι”

 Η ακολουθία αυτή ορίζεται κι αλλιώς: είναι οι αριθμοί που ο καθένας τους σχηματίζεται από το άθροισμα των δύο προηγουμένων του...3, 5, 8, 13, 21, 34 .... ωστόσο εγώ παραμένω με το ερώτημα γιατί στην ακολουθία περιλαμβάνεται και το μηδέν (0), το 1 και το 2 αφού δεν είναι αθροίσματα προηγουμένων αριθμών. Φαίνεται ότι υπάρχουν εκεί για να εξασφαλίζουν την “ομαλή” μετάβαση στην κατάσταση μηδέν, συνεργούντος και του “Θηρίου”, σε όποιον κατέρχεται την κλίμακα: Αν διαιρέσουμε το 2 δια του 3 θα βρούμε ....0,66666(!) Αν διαιρέσουμε το 3 δια του 2 βρίσκουμε 1,5.  Όποιος ανέρχεται την κλίμακα, βέβαια, τείνει στο άπειρο. 

6. Τω όντι,[2] η ακολουθία Φιμπονάτσι είναι μια κλίμακα! Μια κλίμακα όπου ανερχόμενος...αντιμετωπίζεις σκαλοπάτια 0,620 περίπου και κατερχόμενος αντιμετωπίζεις σκαλοπάτια...1,62 περίπου. Όταν δηλαδή διαιρείς  από κάτω προς τα πάνω, πχ το 5:8, βρίσκεις το 0,62. Όταν διαιρείς από πάνω προς τα κάτω, πχ το 8:5, βρίσκεις το αντίστροφο...1,62 κ.ο.κ.!

Από κλίμακα σε κλίμακα
“Γιατί, στα χρόνια τα παλιά
σκαλιά τα λέγαν τα κουμπιά
σκαλί ήταν η Αγάπη
σκαλί και σκαλοπάτι”
Νίκος Ξυδάκης  (ο Αλεξανδρινός)

Φαίνεται ότι την κλίμακα αυτή ανερχόμενος βρέθηκα, μετά από μιάμιση ώρα εξοντωτικής πορείας, στην στην κορφή της Σίφνου, σε ένα πολύ μικρό μοναστήρι από την  εποχή του Αλεξίου Κομνηνού, από τα εκατοντάδες του Αιγαίου, τις χιλιάδες της Ελλάδας, στον Προφήτη Ηλία τον Ψηλό- τα μάτια μου αντίκρισαν, θαμπά από τη συγκίνηση, τις τέσσερις μικρές οπές στον μοναδικό τρούλο (σταυροειδής μετά τρούλου).
 Άρχισα να ρωτάω του Σιφνιούς, αν ξέρανε για τις τρύπες, τι δουλειά κάνανε. Δεν ήξερε κανένας! Τους εξήγησα τι είχα δει ,τους είπα που, πως. Να πάνε να δουν. Να μάθουν από τους γερόντους. Άρχισα να ψάχνω όλες τις εκκλησιές μετά τρούλου. Βρήκα μερικές σε ναούς του 17ο αιώνα, με άλλη διάταξη στα "ηχεία".(Σε τοίχους, με πιο μεγάλες οπές κλπ).Η τράπεζα του μοναστηριού χτίστηκε  την δεκαετία που χτίζονταν κι οι Βερσαλλίες. Στο υπέρθυρο γράφει 1664! 

Δεν ξέρουμε αν οι Βερσαλλίες διαθέτουν σύστημα ακουστικής ανάλογο με εκείνο του Νεκρομαντείου. Ξέρουμε όμως ότι η τράπεζα το διαθέτει. Το δηλώνουν τα πυκνά πρόσθετα τόξα της, δέκα τον αριθμό, αλλά και η ίδια η πείρα από τα πανηγύρια που γίνονται εκεί δύο φορές το χρόνο. Μετρήσεις επιστημονικές ακόμα δεν έχουν γίνει. 

Έχουν γίνει όμως κάποιες στοιχειώδεις, πρόχειρες και χονδρικές μετρήσεις των επιφανειών και του όγκου. Από αυτές προέκυψε ότι χωρίς ν' αφαιρέσουμε τον όγκο που δημιουργούν τα τόξα και χωρίς να προσθέσουμε το εμβαδόν που δημιουργούν (τα τόξα) η σχέση όγκου/εμβαδού πέφτει κάτω από τη μονάδα! 

Μπορούμε επομένως να μιλάμε για μια αίθουσα της ίδιας μεγαλοφυούς τεχνικής μ' εκείνη του Νεκρομαντείου. Της ίδιας τεχνικής αλλά αντίστροφης λογικής.  

Εκεί, η αίθουσα είναι κάτω από την γη, είναι στα έγκατα. 

Εδώ, η αίθουσα είναι στα ύψη, επί πτερύγων ανέμων, στο φως! 

Εκεί η ανηχοϊκή αίθουσα εξασφαλίζει τη σιωπή του σκότους.

Εδώ, εξασφαλίζει τη σιωπή του φωτός! 

Εκεί κατέρχεσαι στον Άδη. 
Εδώ ανέρχεσαι στο Θεό! Τι ποιο ωραίος εικονισμός του μεγαλειώδους ελληνικού δράματος των τελευταίων τριών χιλιάδων ετών!!! 
Γιώργου Μιλτ. Σαλεμή
antifono.gr 

Βιβλιοπαρουσίαση: Η θρησκεία του στιλέτου.

Εγκώμιο στη δολοφόνο του Μαρά, Σαρλότ Κορνταί


Μέσα από το νέο βιβλίο του γάλλου φιλοσόφου Μισέλ Ονφρέ

Μετάφραση-σημειώσεις Σαπφώ Διαμάντη

Εκδόσεις Εξάντας, 2011

Μια εικοσιτετράχρονη καλλιεργημένη κοπέλα, από την Κάτω Νορμανδία, στέκεται αποφασισμένη έξω απ' το σπίτι του Ζαν-Πωλ Μαρά και ζητά να τον δει. Οι δύο μέγαιρες, που φιλτράριζαν την κίνηση στο σπίτι της οδού Κορντελιέ 30 στο Παρίσι, αφήνουν την όμορφη κοπέλα να περάσει μόνο όταν η τελευταία υπόσχεται ψευδώς ότι θα καταδώσει ονόματα Γιρονδίνων της επαρχιακής πόλης Καν, που θα τροφοδοτούσαν τη λαιμητόμο του «Φίλου του Λαού» (ο τίτλος της εφημερίδας που ίδρυσε ο Μαρά κηρύττοντας αδιακρίτως το μίσος), «ο οποίος μούλιαζε ημίγυμνος σε μια μπανιέρα πασχίζοντας εις μάτην να καλμάρει ένα γιγαντιαίο έκζεμα». 

Ο Μαρά, μία απ' τις προσωπικότητες που σημάδεψαν τη Γαλλική Επανάσταση, είχε φασκιώσει το κεφάλι του με πανιά -ποτισμένα στο ξύδι- και ξεκουραζόταν όταν υποδέχτηκε την όμορφη Μαρί-Αν-Σαρλότ ντε Κορνταί ντ' Αρμόν.

Η νεαρή, που μεγάλωσε διαβάζοντας Κορνέιγ και Πλούταρχο, επισκέφτηκε το διαμέρισμα του Μαρά μ' έναν σκοπό: να τον δολοφονήσει. Βγάζει ακαριαία το κουζινομάχαιρο που 'χε κρύψει ανάμεσα στα στήθη της και το χώνει, μία και μόνο φορά, κάτω απ' την κλείδα του αιφνιδιασμένου λουόμενου. Η τομή ήταν τόσο βαθιά που ύστερα στο δικαστήριο χαρακτηρίστηκε επαγγελματική. «Ενας πηχτός κρουνός αίματος ανέβλυσε από την κομμένη καρωτίδα. Ο Μαρά λουζόταν σε ένα εκζεματικό νερό, κόκκινο από το αίμα του: ήταν επτά και μισή το απόγευμα της 13ης Ιουλίου 1793» γράφει ο γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Ονφρέ, στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Η θρησκεία του στιλέτου» (Εξάντας, 2011), μεταφέροντάς μας τη φοβερή εικόνα εκείνης της καλοκαιριάτικης μέρας. 

Μετά απ' αυτή την πράξη, που ο Ονφρέ εγγράφει σε μια ευρύτερη ανάδειξη του πολιτικού ιδεαλισμού και της δημοκρατικής συνείδησης που οφείλει να έχει ο πολίτης, αρχίζει η περίοδος της Τρομοκρατίας (1793-1794) στη διάρκεια της οποίας θανατώθηκαν πάνω από 30.000 άνθρωποι και οι εκτελέσεις απέκτησαν έναν φρενήρη, μανιασμένο ρυθμό.

Η Σαρλότ Κορνταί, αυτή η ρωμαία δημοκράτισσα κατά τον συγγραφέα, που μεγάλωσε μέσα σ' ένα περιβάλλον πνευματικότητας και υπεράσπισης της ιδέας της δικαιοσύνης, που είχε ασκήσει κριτική στη μοναρχία και καταδίκαζε τους τρόπους των ριζοσπαστών, «ξέρει ότι αποκεφαλίζουν σωρηδόν και ότι η Ελευθερία, η Ισότητα και η Αδελφοσύνη δεν βρίσκονται προ ημερησίας διατάξεως όσο η Τρομοκρατία, η Αυθαιρεσία και ο Θάνατος», γράφει ο Ονφρέ.

Ο γάλλος φιλόσοφος αποφασίζει να αναδείξει τα κίνητρα και τη στάση ζωής της Σαρλότ Κορνταί, αντιπαραβάλλοντάς την κυρίως με το θύμα της (το πορτραίτο του Μαρά είναι σκοτεινό) που «καλούσε στο έγκλημα και υμνούσε τη μαζική δολοφονία» και γενικότερα το πλέγμα των κατεστημένων ιδεών για τους ηγέτες της Γαλλικής Επανάστασης όπως ο Δαντόν, ο Ροβεσπιέρος και άλλοι ιακωβίνοι και κορδελιέροι που δεν απέφυγαν ούτε αυτοί τη γκιλοτίνα.

Αν συνυπολογίσουμε όλα τα θύματα εκείνης της περιόδου, από τον εμφύλιο μέχρι τις σφαγές του Σεπτεμβρίου του 1792 και της Βανδέας μαζί, η Γαλλική Επανάσταση κόστισε 600.000 νεκρούς, ήτοι το εν τέταρτον του τότε γαλλικού πληθυσμού. Ο συγγραφέας περιγράφει με κάθε ανατριχιαστική λεπτομέρεια όλη τη βαναυσότητα αυτής της «διονυσιακής κοινότητας» που διψούσε για αίμα. 

Η Γαλλία, στην οποία η Σαρλότ Κορνταί αποφασίζει να γίνει δολοφόνος ενός ατόμου πιστεύοντας ότι έτσι θα αποτρέψει περαιτέρω τις δολοφονίες κι άλλων συμπατριωτών της, αλληλοσπαράσσεται: «θρασομανούν οι αγχόνες, οι φούρκες, οι λαιμητόμοι, τα ικριώματα, οι κύφωνες και σαπίζουν ακρωτηριασμένα, πετσοκομμένα, σφαγιασμένα σώματα». Οι περιγραφές του Ονφρέ προκαλούν αποτροπιασμό, η πραγματικότητα όμως είναι πάντα πιο φρικτή απ' τις περιγραφές που τις χαρακτηρίζει μια βίαιη λεπτότητα. Το μικρό αυτό βιβλίο μεταφέρει το κλίμα μιας εποχής κατά την οποία «ο θάνατος είχε κουραστεί και η χώρα είχε μεθύσει με αίμα, όλοι οι "επαναστάτες" είχαν αλληλοσκοτωθεί».

O Μισέλ Ονφρέ επισημαίνει για τη Γαλλική Επανάσταση, χωρίς φυσικά να ακυρώνει τη σημασία της στη διαμόρφωση της Ιστορίας, ότι υπήρξε επίσης μια μεγάλη στιγμή αχαλίνωτης μνησικακίας. 

«Σ' εκείνη την εποχή όπως και σε άλλες το επαναστατικό ιδεώδες μεταμφιέζει συναισθήματα ποταπά, κρύβει μηχανορραφίες στενόμυαλων, συγκαλύπτει την εμπάθεια ορισμένων μικρόψυχων με μόνη έγνοια κάποιους εγωιστικούς υπολογισμούς. 
Γίνεται πανηγύρι θλιβερών παθών και χαμερπών συναισθημάτων: φθόνος, ζήλια, αρπακτικότητα, μεμψιμοιρία και πικρία, και ό,τι περιστρέφεται γύρω από το θέμα μνησικακία. Το όνομα του Ρουσώ χρησίμευσε συχνά ως παραπέτασμα για μαύρες καθάρσεις» υπογραμμίζει σκιαγραφώντας τις μαύρες εκδοχές της περιόδου.

Η φωτεινή πλευρά της περιόδου, απ' την άλλη μεριά, είναι το εγκώμιο της ελευθερόφρονος Σαρλότ Κορνταί καθώς «η πράξη της υπήρξε μεν πολιτικώς μηδαμινή, πλην όμως ηθικώς μεγαλειώδης» για τον ίδιο. Γιατί όμως; «Διότι η υπεροχή της πράξης της δεν μετριέται με τον αριθμό των ανθρώπων που γλίτωσαν, αλλά με την ηθική ποιότητα, με τη μέγιστη δόση αρετής που εγχέεται στην πολιτική, έναν κόσμο χωρίς ιερό και όσιο, ο οποίος, ως επί το πλείστον, προσελκύει μονάχα ιδιοσυγκρασίες μετριοτήτων» εξηγεί ο Ονφρέ.

Ο Μισελέ γράφει στην μνημειώδη «Ιστορία της Γαλλικής Επαναστάσεως» ότι «μια θρησκεία θεμελιώνεται στο αίμα της Σαρλότ Κορνταί: η θρησκεία του στιλέτου». 

Ο Ονφρέ υπερθεματίζει τονίζοντας πως «είναι επίσης η θρησκεία όλων των αντιστασιακών απέναντι στον δεσποτισμό, την τυραννία και την καταπίεση, που υπήρξαν οι ήρωες της Αντίστασης απέναντι στον ναζί κατακτητή, η θρησκεία όλων όσοι, σήμερα, αντιτάσσουν την αρετή στην πολιτική διαφθορά».

Η Σαρλότ Κορνταί οδηγήθηκε στη λαιμητόμο παρθένα, μόλις στα εικοσιτέσσερα, στις 17 Ιουλίου 1793, ανήμερα της Αγίας Καρλότας της οποίας έφερε το όνομα. Μετά την εκτέλεση της ποινής του θανάτου της «η Σαρλότ Κορνταί ήταν νεκρή, η ματιά της όμως προξένησε φόβο σε ένα δήμιο λόγω της ακατανίκητης φύσης της»…

Παρασκευή 15 Ιουλίου 2011

Βιβλιοκριτική: «Ο σύγχρονος μηδενισμός»

Εκδόσεις «Αρμός» 
Συγγραφέας Θ. Ι. Ζιάκας 

Ο συγγραφέας, γνωστός για τη βαθύτατη -εξαντλητική σχεδόν - ανάλυση της προβληματικής που τον απασχολεί, επανέρχεται με ένα πολύ «επίκαιρο» θέμα. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι το συγγραφέα δεν τον ενδιαφέρει να γίνει «αρεστός». Μακριά από τις απαιτήσεις και τα προτάγματα της νεωτερικής «Βουλγάτας», ο συγγραφέας προβαίνει σε μια αντικειμενική επισκόπηση του θέματος. 

Τον Θ. Ι. Ζιάκα απασχολεί το ζήτημα του μεταμοντέρνου μηδενισμού, που δεν έχει καμία σχέση με το γνωστό μας βιταλιστικό ή μοντέρνο μηδενισμό: «καθώς αξία γι’ αυτόν είναι η αποδόμηση των αξιών, ο μεταμοντερνισμός αναδεικνύεται στον κατ’ εξοχήν μηδενισμό» (σελ. 36).

Αυτή η απαξίωση των αξιών γίνεται στο όνομα της ισχύος και της δυνάμεως του χρήματος: «Μόνο στη δική μας εποχή η απαξίωση των αξιών έχει αποκτήσει την περιωπή αυτονόητης υπέρτατης αξίας. Μόνο σήμερα αντιμετωπίζουμε σαν γραφικά απολιθώματα όσους εκφράζουν την πίστη τους σε υπερατομικές αξίες. Ποτέ άλλοτε το Χρήμα δεν είχε τόσο ριζικά υποκαταστήσει το Άγιο Πνεύμα στο πλαίσιο του "χριστιανικού πολιτισμού". 

Αν η πίστη σε υπερατομικές αξίες, ως αναγκαίες για την κοινωνική ευρυθμία και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του καθενός, συναντά σήμερα μια τόσο χαρακτηριστική δυσανεξία, είναι γιατί η σχετικιστική ουσία του μηδενισμού έχει καταστεί μαζική κουλτούρα» (σελ. 17). 

Ενισχύεται δε από το νεωτερικό πρόταγμα της θεοποίησης της επιστήμης και της τεχνικής: «Μιλάμε για έναν κόσμο όπου αληθές είναι μόνο το επιστημονικώς αληθές, δηλ. το πειραματικώς επαληθεύσιμο, γεγονός που εντάσσει την επιστήμη στη σφαίρα της τεχνικής. Η τεχνική γίνεται έτσι το κριτήριο της αλήθειας και τίθεται πέραν κάθε ηθικής και πολιτικής απόφανσης (...).Έχει γίνει μια θρησκεία, η οποία δεν δέχεται να την κρίνει κανείς» (σελ. 30).

Τα κύρια σημεία του μεταμοντέρνου μηδενισμού εστιάζονται: α) στην απουσία ταυτότητας, 
β) στην εκμηδένιση της ελευθερίας του προσώπου και στην αντικατάσταση της από τη συστημική απροσωπία.
Το διακύβευμα είναι σαφώς η ατομική ελευθερία. Γι’ αυτό ο συγγραφέας τοποθετεί ως υπότιτλο στο έργο του το «Μικρή αφήγηση για τη μοίρα της ελευθερίας». 

Αναλύοντας την «απουσία ταυτότητας» ο Ζιάκας οδηγείται στην αναζήτηση του ελληνικού ορισμού της πολιτισμικής ταυτότητας και στη θρησκειολογική ιδιαιτερότητα του χριστιανισμού, που δεν είναι «θρησκεία», αλλά «θεραπεία»:

«Όλοι οι μύθοι και όλες οι θρησκείες ενοχοποιούν το θύμα (…) Η Βίβλος, αποκαλύπτει την αθωότητα του θύματος (...) Χάρη στο κρίσιμο αυτό γεγονός, το οποίο είναι και ο μόνος που ξεσκεπάζει με τρόπο ριζικό, συνειδητό και σκόπιμο, ο χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία στην κυριολεξία, γιατί αποκαλύπτει το καλά κρυμμένο μυστικό κάθε θρησκείας και συνεπώς κάθε πολιτισμού: το μηχανισμό του αποδιοπομπαίου τράγου. Και αναγορεύει την έγνοια για τα θύματα σε υπέρτατη αξία. 

Ο Ζιάκας προχωρά με ένα «θεώρημα» και ένα «πόρισμα» στην αναζήτηση των «τελεστών» της ταυτότητας και της σχέσης τους με το μηδενισμό:
«Θεώρημα: Οι έννοιες πρότυπο, πίστη, μίμηση και παράδοση είναι οι τελεστές της ταυτότητας. Χωρίς αυτούς δεν νοείται ταυτότητα. Πόρισμα: Όταν η αυτοκατανόηση μας απορρίπτει κάθε πρότυπο, πίστη μίμηση και παράδοση, έχουμε προθετικό μηδενισμό. Ενώ, όταν η τετραπλή αυτή άρνηση είναι και πράξη, τότε έχουμε εμπράγματο μηδενισμό» (σελ. 89). Ακολούθως ασχολείται με την «ελληνική» απάντηση

Η διαφορά στη σκέψη του Ζιάκα -σε σχέση με άλλους στοχαστές- είναι ότι εντάσσει ισότιμα στην ελληνική σκέψη και την προσωποκεντρική οντολογία. Αυτό τον οδηγεί σε αναλυτική διαπραγμάτευση του νηπτικού παραδείγματος: "το «ουδείς αναμάρτητος» προκύπτει πριν απ’ όλα απ’ το «ουδείς α-παθής»" (σελ. 102). 

Κι αλλού :"Τα πάθη είναι ένας όχλος αυτόνομων (κακομαθημένων) μικρών ή μεγάλων «εγώ»" (σελ. 91). Βαθύς γνώστης της νηπτικής παράδοσης, ο Ζιάκας αναλύει και την τρίβαθμη κλίμακα (μισθωτού – δούλου – φίλου) ως αναβαθμούς ανθρωπολογικής εξέλιξης και ανάπτυξης της θεοείδειας του ανθρώπου (βλ. αναλυτικά, σελ. 121 κ. επ.).

Αν αντιπαραβάλουμε στα ανωτέρω την πρόταξη του «αυτοειδώλου» (νοούμενου ως αποθέωσης του α-τόμου) εκ μέρους της νεωτερικής σκέψης οδηγούμαστε στη συστημική απροσωπία: «Η τήρηση της αυτοαναφορικής εντολής, να είσαι ο εκάστοτε εαυτός/πάθος, είναι επαρκής συνθήκη (αναγκαία και ικανή), για την ομαλή αναπαραγωγή στο μαζικό επίπεδο, στο επίπεδο του Καταναλωτή των υπερκειμένων συστημάτων» (σελ. 105). 

Με αυτά τα δεδομένα ο Ζιάκας φτάνει να ορίσει την ταυτότητα ως «μηχανισμό ρύθμισης των παθών» (σελ. 92) και ως οδοδείκτη της ελευθερίας: «...επειδή εσωτερική αναρχία σημαίνει εξωτερική δουλεία (κατά την ελληνική παράδοση πάντα), η ταυτότητα, ως σύστημα ρύθμισης των παθών, αποτελεί προϋπόθεση για την αληθινή ανάδυση μας στο επίπεδο της «θεοείδειας», δηλαδή στο επίπεδο της ελευθερίας» (σελ. 93). 

Συνεχίζοντας την ανάλυση του ελληνικού παραδείγματος αναφέρεται στην «ελληνική παγκοσμιοποίηση»: τη μετάβαση από την πόλη-κράτος στην Οικουμένη (σελ. 169 κ.ε.). 

Ο συγγραφέας αναφέρεται στα κοινά και τα «ίδια» του ελληνικού και του νεωτερικού παραδείγματος. Αναπόφευκτα οδηγείται στην καταγραφή των εκδοχών της ελληνικής αυτοκατανόησης και στους λόγους που έχουν καταστήσει τον εθνομηδενισμό καθολικό φαινόμενο με κύριο επιφαινόμενο τον «ιστορικό αναθεωρητισμό» (βλ. σελ. 160 κ.ε.). 

Ο Ζιάκας στο σημείο αυτό υιοθετεί την προβληματική του Γ. Κοντογιώργη, όπως έχει καταγραφεί στα έργα «Το ελληνικό κοσμοσύστημα» και «Η δημοκρατία ως ελευθερία». Για τον Ζιάκα «αν μπορούσαμε να παραλληλίσουμε τις πολεοκρατικές συνιστώσες των παλαιών αυτών μορφών Οικουμένης με τις εθνοκρατικές συνιστώσες της σημερινής νεωτερικής Οικουμένης, θα είχαμε ήδη τη βάση ενός χρήσιμου ιστοριογνωστικού αναθεωρητισμού, ικανού να προταθεί ως γόνιμη αντίθεση στον κυρίαρχο εθνομηδενιστικό αναθεωρητισμό» (σελ. 164-165).

Απορρίπτοντας τους νεωτερικούς μαξιμαλισμούς περί «σκοταδιστικού» Βυζαντίου ο Ζιάκας εξηγεί για ποιο λόγο έγιναν οι Έλληνες χριστιανοί (σελ. 193 κ.ε.). Οδηγείται έτσι στις βασικές αρχές της προσωποκεντρικής οντολογίας αναφερόμενος στον Ησυχασμό, τη Φιλοκαλία και τη θεολογία των άκτιστων ενεργειών. Δεν του ξεφεύγει ούτε η βυζαντινή φιλανθρωπία, που από πολλούς σκόπιμα αποκρύπτεται ή τουλάχιστον παραθεωρείται. Αναφέρεται διεξοδικά στη σημασία που είχε για το βυζαντινό ο «ξένος» (με αφορμή το «Δος μοι τούτον τον ξένον...» του Γ. Ακροπολίτη): 

«Ο φιλοκαλικός άνθρωπος δεν είναι “προϊόν” της τύχης και της ανάγκης. Είναι αποτέλεσμα ελεύθερα επιλεγμένης και ένσαρκης μετοχής στην υπερσυμπαντική Κοινότητα των Ξένων» (σελ. 199).

Για τον Ζιάκα το ελληνικό ανθρωποκεντρικό κεκτημένο φτάνοντας στα πρόθυρα της ολοσχερούς εξαφάνισης του χρειάστηκε «μια βαθειά μετάλλαξη στο ανθρωπολογικό πεδίο, μια μεταφυσική επανάσταση», μια μετάβαση άμεσα ορατή «από το Άτομο στο Πρόσωπο» (σελ.196). Μήπως κάτι ανάλογο είναι αναγκαίο και στους μηδενιστικούς καιρούς μας; 

Επίσης μία καίρια επισήμανση του συγγραφέα,  αφορά στο νεωτερικό δόγμα περί καταστροφής της αρχαίας ελληνικής θρησκείας εκ μέρους των χριστιανών, δόγμα που τελείως επιδερμικά έχουν υιοθετήσει και πολλοί νεοπαγανιστές των καιρών μας. 

Ο συγγραφέας με πειστικά επιχειρήματα αποδεικνύει τη «μυθικότητα» αυτών των αιτιάσεων τονίζοντας ότι πίσω τους κρύβονται πολλές «συγκαλύψεις»: 

1. Οι αρχαίοι θεοί είχαν πεθάνει πριν την εμφάνιση του χριστιανισμού. Ο Ζιάκας αναφέρεται στην περίπτωση του Δημητρίου του Πολιορκητή (337-283 π.Χ.): οι Αθηναίοι του παραχώρησαν τον Παρθενώνα και τον ανυμνούσαν σαν αληθινό θεό! (σελ.190).

2. Ο Πλούταρχος θα ομολογήσει «Πάν ο μέγας τέθνηκεν», ενώ και ο Παυσανίας τον β΄ αιώνα θα αναφερθεί στην εγκατάλειψη των ναών της αρχαίας θρησκείας (σελ. 191, υποσημ. 29).

3. Ο χριστιανισμός είχε ουσιαστικά επικρατήσει, παρά τους διωγμούς, πριν να γίνει επίσημη θρησκεία από το Μ. Θεοδόσιο και πριν εξοστρακιστούν τα άλλα θρησκεύματα με το διάταγμα του 392. Ακόμα και ο... Φ. Ένγκελς ειρωνικά παρατηρεί ότι ο διωγμός του Διοκλητιανού ήταν τόσο αποτελεσματικός, ώστε μετά από 17 χρόνια «ο στρατός ήταν σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν χριστιανικός!» (εισαγωγή του Ένγκελς στο έργο του Μαρξ «Οι ταξικοί αγώνες στη Γαλλία», βλ. υποσημ. 30, σελ. 191-192).

Ηδονισμός
Τό αληθινό πρόβλημα των φιλελεύθερων καπιταλιστικών κοινωνιών βρίσκεται στον κυρίαρχο μηδενισμό. Πρόκειται για έναν μηδενισμό αντίθετο άπό εκείνον τού Νίτσε: δέν πρόκειται για μια κριτική απόρριψη τών κατεστημένων άξιων, άλλα γιά την αποσύνθεση τους μέσα σέ μιά παθητική αδιαφορία. Και ϊσως, άντί γιά μηδενισμό, θά έπρεπε νά μιλήσουμε γιά ήδονισμό.

Ό χαρακτήρας τού μηδενιστή είναι τραγικός. Ό ηδονιστής είναι παραιτημένος. Αυτός ό ήδονισμός είναι επίσης εξαιρετικά διαφορετικός άπό τον επικούρειο: δέν τολμάει νά αντιμετωπίσει τον θάνατο κατά πρόσωπο, δέν πρόκειται γιά σωφροσύνη, άλλά γιά παραίτηση.
 
Στο ένα άκρο του πρόκειται γιά ένα είδος λαιμαργίας, μιά ακόρεστη ζήτηση γιά περισσότε­ρα, όλο και περισσότερα. Στο άλλο άκρο είναι ένα κράμα εγκατάλειψης, παραίτησης, δειλίας μπροστά στή δυστυχία και τον θάνατο. Παρά τή λατρεία τού αθλητισμού και τής υγείας, ή συμπεριφορά τών δυτικών λαών προδίδει μιά μείωση τής ζωτικής ορμής.

Ο ήδονισμός μας είναι ένας ήδονισμός κατάλ­ληλος γιά ρομπότ και φαντάσματα. Ή ταύτιση τού σώματος μέ έναν μηχανισμό οδηγεί στή μηχανοποίηση τής ηδονής. Παράλ­ληλα, ή λατρεία τής εικόνας -κινηματογράφος, τηλεόραση, αφίσες -προκαλεί ένα είδος γενικευμένης όφθαλμοπορνείας πού μεταβάλλει τό σώμα σέ σκιές. 

Ό υλισμός μας δέν είναι σαρκικός: είναι μιά αφαίρεση. Ή πορνογραφία μας είναι οπτική και διανοητική. Στον ένα άπό τούς πόλους της συγγενεύει μέ τον αυνανισμό και στον άλλο μέ τον σαδομαζοχισμό. (Octavio Pass)
 
Το γενικό συμπέρασμα του βιβλίου είναι ότι: ο μηδενισμός έχει διαπεράσει πλέον το επίπεδο των θεσμών και έχει εγκατασταθεί στον πυρήνα του υποκειμένου, όπου και διασπά εκ των έσω την εξατομικευμένη προσωπικότητα, μεταβάλλοντάς τη σε άμορφο χυλό. 

Στη θέση της άλλοτε πανίσχυρης "προμηθεϊκής" βούλησης για τη δύναμη, που χαρακτήριζε τον νεωτερικό άνθρωπο στην ανοδική πλευρά της εξελικτικής του καμπύλης, έχει μείνει η αγχώδης εσωτερική αναζήτηση νέων, όλο και πιο ηδονικών μορφών αυτοανάλωσης της επιθυμίας.  

Είναι ένας ηδονιστικός αυτομηδενισμός. "Στο ένα άκρο του πρόκειται για ένα είδος λαιμαργίας, μια ακόρεστη ζήτηση για περισσότερα, όλο και περισσότερα. Στο άλλο άκρο είναι ένα κράμα εγκατάλειψης, παραίτησης, δειλίας μπροστά στη δυστυχία και τον θάνατο". 

Ο μηδενισμός μεταβάλλεται έτσι σε πανδημική ψυχοπαθολογία στον σύγχρονο κόσμο. Είναι ασθένεια κοινωνική. 

Ασθένεια του πολιτισμού, η οποία δεν επιδέχεται θεσμική αντιμετώπιση, η θεραπεία της εξαρτάται πλέον από την αλλαγή των θεσμών αλλά από την αλλαγή των ψυχών: από μία μεταφυσική επανάσταση/μεταστροφή.

Σάββατο 9 Ιουλίου 2011

Κατάσταση Εκτάκτου Ανάγκης


Η επίκληση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης από τον κύριο Πρωθυπουργό είναι ουσιαστική, επείγουσα και αναγκαία.

Μία τέτοια κατάσταση απαιτεί η βαθιά και η πλατιά κρίση στην οποία σήμερα βρίσκεται η Πατρίδα μας:
  • Όταν η πολιτεία είναι καταχρεωμένη και έχει φθάσει στο σημείο να μη μπορεί να πληρώσει, από δικά της έσοδα, μισθούς και συντάξεις και να μη μπορεί να υποστηρίζει την υγεία των πολιτών της.
  • Όταν, ως επί το πλείστον, οι πολιτικοί της εθελοτυφλούν και δεν αναγνωρίζουν τις ευθύνες τους για την άθλια κατάσταση στην οποία έχουν φέρει τη Χώρα και εξακολουθούν με την ίδια ασθενική κομματική νοοτροπία να πολιτεύονται, χωρίς να κάνουν την ατομική τους και τη συλλογική τους υπέρβαση στο υψηλό λειτούργημά τους επ’ ωφελεία και μόνο της Πατρίδας μας.
  • Όταν λειτουργοί του δημοσίου και των άλλων κοινωνικών οργανισμών παρανομούν και γενικά αδιαφορούν για το καθήκον τους και δεν διακατέχονται από το υψηλό φρόνημα, να μεριμνούν για το κοινωνικό σύνολο, ιδιαίτερα σήμερα που κινδυνεύει ολόκληρη η κοινωνία να πέσει σε περιδίνηση.
  • Όταν ο συνδικαλισμός εξέρχεται των δημοκρατικών ορίων με τις πολυήμερες απεργίες, με τις καταλήψεις δημοσίων οργανισμών και γενικά με φαινόμενα άρνησης πειθαρχίας προς τους νόμους, φαινόμενα τα οποία εξέθρεψαν και αυτή την αναρχία, ιδιαίτερα σε νέους ανθρώπους μέχρι και τους μαθητές των σχολείων.
  • Όταν οι απλοί πολίτες και επαγγελματίες έχουν διολισθήσει σε μία ατομιστική αντίληψη, πως να φοροδιαφεύγουν και γενικά πως να εξαπατούν το δημόσιο και δεν διακατέχονται από μία συνείδηση κοινωνικής ευαισθησίας και αλληλεγγύης.
Σε μία τέτοιου βαθμού οικονομική κρίση, πολιτική αδυναμία, κοινωνική διαφθορά και αποσύνθεση και ηθική πτώση, είναι αναγκαία η λήψη κάποιων μέτρων κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, προκειμένου η Πατρίδα μας να αποφύγει την οικονομική πτώχευση και να ανορθωθεί ηθικά η κοινωνία μας.

Γι’ αυτές τις περιπτώσεις ο Πλάτων, σε μία από τις «Επιστολές» του, συνιστά στον τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο τον Α΄, αυτός ο ίδιος να εφαρμόσει τις αλλαγές στην πόλη,  στηριζόμενος όχι μόνο στους φίλους του καθεστώτος, αλλά και στους άλλους που θέλουν τη μεταρρύθμιση.

Ασφαλώς δεν πρόκειται περί τυραννικής μεθοδολογίας για να εξέλθει η Πατρίδα μας από την κρίση σήμερα, πλην όμως επιβάλλεται όπως:
Οι συνειδήσεις των μελών της Βουλής και της Κυβέρνησης να αρθούν στην αντίληψη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης της Χώρας μας.

Μόνο έτσι, από τις παρούσες κρίσιμες και επείγουσες συνθήκες είναι δυνατόν να αναγεννηθεί και να αναστηθεί η Χώρα μας.
  • Όταν η Κυβέρνηση αναδομηθεί από ικανούς εθελοντές υπουργούς, οι οποίοι να είναι αποφασισμένοι να εργασθούν ευσυνείδητα για ένα νέο εθνικά συντεταγμένο όραμα, το οποίο θα στηρίζει ο πατριωτισμός της πλειονότητας των βουλευτών.
  • Όταν τελικά Κυβέρνηση και Βουλή επιτύχουν την ατομική και κομματική υπέρβαση χάριν του εθνικού καθήκοντος.
Όσον αφορά τη διαμόρφωση υγειών αντιλήψεων στους πολίτες, εκτιμάται ότι σημαντικά θα συμβάλλει και ένας κατάλληλος επικοινωνιολόγος στην Κυβέρνηση (ρόλο τον οποίο μπορούν να επικουρούν και οι δημοσιογράφοι μας), διότι αλλαγές και μεταρρυθμίσεις χωρίς ψυχολογική στήριξη δεν γίνονται.

Τώρα είναι η ώρα ευθύνης και έργου του καθενός μας στο εθνικό μας όραμα ανόρθωσης της Πατρίδας μας.
«Γένοιτο» …!
Του Άρη Διαμαντόπουλου
Υποστρατήγου ε.α – Ψυχολόγου – Δρ. Φιλοσοφίας

Πέμπτη 7 Ιουλίου 2011

Η «νέα θρησκευτική συνείδηση»

Με τη «νέα» θρησκευτική συνείδηση πρέπει να προβληματιστούμε, γιατί μέσα απ’ αυτήν προβάλλουν αξιώσεις μετανεωτερικής διεξόδου.

Φορείς της λεγόμενης «νέας θρησκευτικής συνείδησης» είναι σήμερα στη Δύση εκατοντάδες νέες θρησκείες. 
 
Οι απαρχές της «νέας θρησκευτικής συνείδησης» ανάγονται στα τέλη του 19ου αιώνα και συνδέονται με την εμφάνιση του μοντέρνου μηδενισμού. Από τη δεκαετία του 1960 και έπειτα οι διάφορες τάσεις της γνωρίζουν μια πρωτοφανή άνθιση. Ξεκινούν από την Αμερική και διαχέονται στον υπόλοιπο κόσμο. Πολλές απ’ αυτές έχουν εισαχθεί και στην Ελλάδα έπειτα από τη Μεταπολίτευση. Η λίστα που συνέταξε ο μακαρίτης π. Αν. Αλεβιζόπουλος είναι ατελείωτη. 
 
Το πνεύμα όλων αυτών των τάσεων είναι νεο-γνωστικιστικό. Έχει υπερφαλαγγίσει τον παραδοσιακό αστικό γνωστικισμό, που εκπροσωπούνταν από τις τεκτονικές στοές. Διαποτίζει, επίσης, την παραδοσιακή θρησκευτική συνείδηση. 

Πιθανολογείται μάλιστα ότι η «νέα θρησκευτική συνείδηση» έχει ήδη καταστεί η επικρατέστερη μορφή θρησκευτικής συνειδήσεως στη Δύση.

Ταυτισμένη καθώς ήταν με τον πνευματοκτόνο αντικομμουνιστικό ακτιβισμό, η δυτική χριστιανική θρησκευτικότητα ρούφηξε τη «νέα πνευματικότητα» σαν η έρημος τη βροχή. Η αλλαγή είναι πλέον εμφανής και συνίσταται στην υπερέξαρση του μυστικισμού

Η πίστη ότι ο μυστικισμός είναι η «ουσία» της θρησκείας έχει μάλλον κυριαρχήσει. Αναγνωρίζεται, εν γένει, στην πεποίθηση ότι υπάρχει μια «άλλη κατάσταση», η μόνη πραγματική και το θέμα είναι να βρει ο καθένας τον εμπειρικό δρόμο που θα πρέπει, ο ίδιος προσωπικά, να ακολουθήσει για να «φθάσει» εκεί. 
 
Η ταύτιση θρησκείας και μυστικισμού αποτελεί τη βάση ενός μεταμοντέρνου θρησκευτικού συγκρητισμού. Όπου και το σημείο σύγκλισης των «νεοθρησκευτικών» τάσεων. Ο συγκρητισμός (η εκλεκτική «σύγκραση») παρέχει στη «νέα θρησκευτική συνείδηση» την ακαταμάχητη υπεροπλία της, έναντι της «δογματικής αποκλειστικότητας» των παραδοσιακών θρησκειών. 

Το New Age είναι, για παράδειγμα, η κυρίαρχη μορφή «νεοθρησκευτικού» συγκρητισμού. Σύμφωνα με τις «νεοεποχικές» συγκρητιστικές αντιλήψεις όλες οι θρησκείες κρύβουν μέσα τους μια «εσωτερική παράδοση». Κάθε μια απ’ αυτές περιέχει όψεις της αντικειμενικής αλήθειας, ιδιαίτερους «δρόμους» προς την «άλλη κατάσταση». Θα ήταν, επομένως, ευχής έργον να συγκροτηθεί μια οικουμενική υπερ-θρησκεία, που να περιλαμβάνει «όλους τους δρόμους» και να ξεπερνά τους φονταμενταλισμούς. Μια «εναλλακτική» πανθρησκεία, κατάλληλη για την παγκοσμιοποίηση και τη μετανεωτερική εποχή. 

Ο «ανοιχτός σε όλα» και «ελεύθερος από δογματισμούς» άνθρωπος της «νέας εποχής», αντλεί από το μυστικιστικό σουπερμάρκετ ό,τι επιθυμεί: από τη Φιλοκαλία, τις Ουπανισάδες, τη θιβετιανή Βίβλο των Νεκρών, την Αποκάλυψη του Ερμή του Τρισμέγιστου, την εβραϊκή Καβάλα, ή το Βουντού και τη Σαϊεντολογία. 
 
Το θέμα δεν είναι αν η «νέα θρησκευτική συνείδηση» είναι «καλύτερη» ή όχι από την «παλιά». Το θέμα είναι, για μας εδώ, ότι δεν είναι καθόλου «νέα». Τουλάχιστον πιο νέα από εκείνη της ελληνο-ρωμαϊκής εποχής, λίγο πριν και λίγο μετά την έλευση του χριστιανισμού. Η θεματολογία και οι απαντήσεις παραμένουν οι ίδιες. 

Ο κοινός παρονομαστής τόσο των αρχαίων όσο και των σύγχρονων μορφών Γνωστικισμού είναι ότι κηρύσσουν κάποιον τρόπο απόδρασης από τα κοινωνικά προβλήματα, μέσω μιας ιδιαίτερης μεταφυσικής διαφώτισης ελιτίστικου χαρακτήρα. Οι διατυπώσεις μόνο είναι διαφορετικές και βεβαίως τα ιστορικά συμφραζόμενα. 
 
Ο αρχαίος γνωστικισμός ήταν ένα σύνολο ιδεολογικών συστημάτων, τα οποία χαρακτηρίζονταν από την πεποίθηση ότι με την εφαρμογή κάποιων ειδικών τεχνικών, οι οποίες απορρέουν από μια κρυμμένη ανώτερη Γνώση, είναι δυνατή η παραγωγή μαγικών αποτελεσμάτων στο πεδίο της υποκειμενοποίησης, ικανών να κάνουν τον άνθρωπο υπεράνθρωπο. 

Ο τύπος ανθρώπου, στον οποίο έβρισκαν απήχηση τα συστήματα αυτά ήταν κυρίως το ανέστιο Άτομο, το περιερχόμενο σε κατάσταση υπαρκτικού αδιεξόδου: κρίσης νοήματος και εσωτερικού κενού. 

Το γνωστικιστικό πνεύμα ήταν η βασική έκφραση των διεργασιών εξανατολισμού-αφελληνισμού στο θρησκευτικό πεδίο.

Εναντίον του έκανε σκληρό αγώνα ο χριστιανισμός σε συμμαχία με το κλασικό ελληνικό πνεύμα. 
...Στους πολιτισμούς της κοινωνικής εξατομίκευσης, όπως ο ελληνικός και ο νεωτερικός, η θέληση να κατοχυρωθεί και να αναπτυχθεί η ελεύθερη προσωπικότητα, είναι θεμελιακή κινητήρια δύναμη, ανθρωπολογικό πρόταγμα. Βεβαίως η κριτική που ασκούν στην ατομοκεντρική προσωπικότητα τα γνωστικιστικά συστήματα δεν είναι άστοχη. 
Η ατομοκεντρική προσωπικότητα είναι ασταθής, αντιφατική, μονομερής, εγωιστική, επιφανειακή. Τα ελαττώματά της την οδηγούν κάποια στιγμή σε έκρηξη και κατάρρευση.
Είναι η κρίση της εξατομίκευσης, που την πέρασε ο ελληνικός πολιτισμός και την περνάει σήμερα και ο νεωτερικός πολιτισμός, ως μεταμοντέρνο μηδενισμό. 

Η απωανατολική πνευματικότητα έφερε στη Δύση το στοιχείο της προσωπικής μυστικής εμπειρίας, αλλά μαζί μ’ αυτό και τη δική της απρόσωπη ενδοκοσμική νοηματοδότηση του Απολύτου και της σχέσης του ανθρώπου μ’ αυτό, μια νοηματοδότηση προ-χριστιανική. Ενώ τονίστηκε κάτι χαμένο, η υποκειμενική διάσταση του θρησκευτικού βιώματος (ο μυστικισμός), αυτό εντάχθηκε στην αναγαιοκρατική-ανελεύθερη θέσμιση του Απολύτου.
Το αντίτιμο της επαφής με την «άλλη κατάσταση» είναι, όπως γράφει ο «παθώς και μαθώς» γέρων Σωφρόνιος, «η αυτοκτονία επί μεταφυσικού επιπέδου». Ενώ ανοίγει ένα δρόμο στη δυτική ψυχή, ο δρόμος αυτός καταλήγει, μερικά βήματα πιο κάτω, στην καταστροφή της. 

Στη «νέα» θρησκευτική συνείδηση ο μεταμοντέρνος άνθρωπος βλέπει μια διέξοδο από την κρίση της εξατομίκευσης. Δεν έχει όμως τις «ελληνικές» προσλαμβάνουσες να αντιληφθεί ότι ο γνωστικιστικός δρόμος καταλήγει στο αντίθετο απ’ αυτό που επιθυμεί. 
Αυτό που υπόσχεται ο πιο προωθημένος σύγχρονος γνωστικισμός είναι, ακριβώς, η «πραγματική ατομικότητα». 
Ανταποκρίνεται έτσι στο πρόβλημα των καιρών: την αποσύνθεση του Ατόμου. Ο εξωκοινωνικός όμως χαρακτήρας της και τα δεσποτικά της συμφραζόμενα, την καθιστούν μη-λύση.
Θεόδωρος Ζιάκας

Τρίτη 5 Ιουλίου 2011

Επιστολή προς τους Ελληνες

Αγαπητοί Ελληνες,

Η οργή που νιώθετε για τα δεινά σας είναι κατανοητή. Βρίσκεστε αντιμέτωποι με διάφορες δυσάρεστες εναλλακτικές λύσεις, εκ των οποίων όλες αφορούν μεγάλες περικοπές στο βιοτικό σας επίπεδο για τα ερχόμενα έτη. Ομως, οι επιλογές αυτές δεν είναι όλες εξίσου κακές. Πρέπει να αποφύγετε μια συναισθηματική αντίδραση που θα σας αφήσει σε ακόμα χειρότερη κατάσταση - και πρέπει να εξοστρακίσετε εκείνους που καταφεύγουν στη βία.

Μια επιλογή ήταν να πείσετε τους πολιτικούς σας να πουν τελικά «όχι» στο πρόγραμμα λιτότητας Ευρωζώνης-ΔΝΤ. Το πρόγραμμα αυτό δεν είναι τέλειο. Ομως, η απόρριψή του χωρίς δεύτερη σκέψη θα ήταν παιδιάστικη. Χωρίς συμφωνηθέν σχέδιο, δεν θα παίρνατε χρήματα. Η συνέπεια δεν θα ήταν μόνο πως η κυβέρνηση θα κήρυσσε έτσι στάση πληρωμών για τα δάνεια που πήρε για λογαριασμό σας. Θα γινόταν επιδρομή στις τράπεζές σας και η ύφεση θα γινόταν ακόμα πιο βαθιά. Πιθανόν επίσης να χάνατε τους εναπομείναντες φίλους σας στην Ευρώπη, οι οποίοι θα σας θεωρούσαν κακομαθημένα παλιόπαιδα.

Δεν σημαίνει αυτό ότι θα πρέπει να εξοφλήσετε όλα τα χρέη σας. Ακόμα και με ηράκλειες προσπάθειες, αυτό δεν θα είναι δυνατό. Μπορείτε, όμως, ίσως να διαπραγματευθείτε μια συντεταγμένη αναδιάρθρωση του χρέους κάποια στιγμή το ερχόμενο έτος. Κάτι τέτοιο θα σημαίνει μείωση των χρεών σας, ας πούμε στο ήμισυ, αλλά στο πλαίσιο ενός συμφωνηθέντος προγράμματος Ευρωζώνης-ΔΝΤ που σας πρόσφερε αρκετά χρήματα για να επιβιώσετε ώσπου να αναρρώσετε.

Ισως ρωτήσετε γιατί δεν μπορείτε να κηρύξετε «τακτική» στάση πληρωμών σήμερα. Δεν θα ήταν αυτό καλύτερο από το να περιμένετε; Η απάντηση θα ήταν «ναι», αν μια τέτοια επιλογή μπορούσε να συμφωνηθεί σήμερα. Δυστυχώς, η υπόλοιπη Ευρώπη δεν είναι ακόμα έτοιμη για τη στάση πληρωμών σας. Επομένως, δεν θα συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο. Και αυτό, εξ ορισμού, σημαίνει ότι μια στάση πληρωμών σήμερα θα ήταν άτακτη και χαοτική.

Περιμένετε λίγους μήνες, ωστόσο, και θα κατανοήσετε ότι η υπόλοιπη Ευρώπη μπορεί να βρίσκεται τότε σε θέση να αντέξει καλύτερα μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, ιδίως αν έχει χρησιμοποιήσει καλά τον χρόνο της και έχει στηρίξει τις τράπεζές της. Κι εσείς, άλλωστε, μπορεί να βρίσκεστε σε θέση να διαπραγματευθείτε καλύτερα ένα νέο πακέτο - με την προϋπόθεση ότι θα ενισχύσετε κεφαλαιακά τις τράπεζές σας και θα συρρικνώσετε το δημοσιονομικό σας έλλειμμα, ώστε να εξαρτάστε λιγότερο από ξένα κεφάλαια.

Κανείς δεν αρνείται πως αυτή η πορεία θα είναι δύσκολη. Πρόκληση για σας δεν είναι μόνο η μείωση του ελλείμματος, αλλά και η αποκατάσταση της οικονομικής ανταγωνιστικότητάς σας. Αυτό σημαίνει περαιτέρω υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου.

Υπάρχει άραγε σύντομος δρόμος για να αποφευχθεί όλο αυτό; Η επαναφορά της δραχμής, ίσως; Δεν θα αποκαθιστούσε αυτό την ανταγωνιστικότητα; Η απάντηση είναι πως πιθανότατα όχι. Η αλήθεια είναι πως δεν θα έπρεπε ποτέ να έχετε ενταχθεί στην Ευρωζώνη. Κανείς, όμως, δεν έχει βρει ακόμα τρόπο να ξαναβάλει την οδοντόπαστα πίσω στο σωληνάριο χωρίς να λερωθεί. Και πάλι, ο αδύναμος κρίκος είναι οι τράπεζές σας. Αν οι συμπατριώτες σας πίστευαν πως θα επανερχόταν η δραχμή (σε πολύ χαμηλότερη ισοτιμία, βεβαίως), θα ήταν τρελοί να κρατούσαν τα χρήματά τους σε ελληνική τράπεζα. Θα επικρατούσε πανικός πριν καν κοπούν οι νέες δραχμές.

Ολα αυτά μπορεί να φαίνονται τρομερά άδικα - και ως ένα βαθμό είναι. Πολιτικοί αμφοτέρων των μεγάλων κομμάτων της Ελλάδας απογοήτευσαν τον κόσμο επί σειρά δεκαετιών. Ηγήθηκαν ενός τερατωδώς αναποτελεσματικού δημοσίου τομέα, συχνά στελεχωμένου με φίλους και πελάτες. Δαπάνησαν πάρα πολλά χρήματα και στη συνέχεια εξαπάτησαν με ψευδή στοιχεία, για να μπορέσει η Ελλάδα να μπει στην Ευρωζώνη. Η διαφθορά και η φοροδιαφυγή οργίασαν - και έμειναν σε μεγάλο βαθμό ατιμώρητες.

Μπορείτε επίσης να κατηγορήσετε τους ξένους για τα δεινά σας. Οι ξένες τράπεζες ήταν από εκείνους που σας δάνεισαν όλα αυτά τα χρήματα. Κάποιες μάλιστα σας βοήθησαν να μαγειρέψετε τα στοιχεία σας. Και η υπόλοιπη Ευρωζώνη έκανε τα στραβά μάτια όταν καταγράφατε αστρονομικά χρέη. Θυμηθείτε, όμως: οι πιστωτές σας (τόσο οι τράπεζες όσο και οι κυβερνήσεις) δεν θα εξέλθουν αλώβητες. Οταν κηρύξετε στάση πληρωμών, εκείνοι θα πληρώσουν βαρύ τίμημα.

Πρέπει επίσης να καταλάβετε ότι φέρετε και εσείς μέρος της ευθύνης. Πολλοί από εσάς φοροδιαφεύγατε. Πολλοί απολαμβάνατε εκείνες τις υψηλόμισθες θέσεις του δημοσίου τομέα. Οι περισσότεροι καταναλώνατε περισσότερα απ’ όσα παρήγατε και συνταξιοδοτούσασταν πάρα πολύ νωρίς. Ψηφίζατε επίσης τους άχρηστους πολιτικούς σας. Ο, τι κάνουμε έχει συνέπειες. Διαμαρτυρηθείτε ελεύθερα. Εστιάστε, όμως, στους σωστούς στόχους, μη «βάζετε τα χέρια σας και βγάζετε τα μάτια σας», απορρίπτοντας την ξένη βοήθεια. 
Και πάνω απ’ όλα, συνεχίστε ειρηνικά.

Του Hugo Dixon*

* Ο κ. Hugo Dixon είναι αρχισυντάκτης στο «Reuters Breakingviews», το τμήμα απόψεων και σχολίων του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters.