ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ: Φρειδερίκος ο Μέγας

Ο σημαντικότερος Πρώσος μονάρχης της Ιστορίας, του οποίου τα πολεμικά και διπλωματικά επιτεύγματα έφεραν το διπλασιασμό των εδαφών του βασιλείου της Πρωσίας, γεννήθηκε στο Βερολίνο στις 24 Ιανουαρίου 1712 και θεωρείται ο ιδρυτής της σύγχρονης Γερμανίας.

Ο πατέρας του φρόντισε να πάρει αυστηρή στρατιωτική αγωγή, παρότι ο μικρός πρίγκιπας είχε κλίση προς τις φιλολογικές μελέτες και θαύμαζε τους Γάλλους συγγραφείς και καλλιτέχνες. Του άρεσε να παίζει φλάουτο αντί να κρατάει σπαθί, να διαβάζει και να γράφει γαλλικούς στίχους αντί να μιλάει τη μητρική του γλώσσα. «Είμαι ποιητής και μπορώ να γράψω 100 στίχους σε δυο ώρες. Θα μπορούσα να γίνω μουσικός, φιλόσοφος, φυσικός ή μαθηματικός. Αυτό που ποτέ δεν θα γίνω είναι στρατηγός ή πολεμιστής…»

Αυτά τα λόγια είχε πει όταν ήταν νέος ο Φρειδερίκος, κι όμως αποδείχθηκε ένας από τους μεγαλύτερους στρατηλάτες όλων των εποχών και ο πατέρας της Πρωσικής πολεμικής μηχανής -και κατ’ επέκταση της Γερμανικής. Μέσα στη γεμάτη επεισόδια Ιστορία της η Ευρώπη δεν απόρησε ποτέ τόσο, όσο μπροστά σ’ αυτό τον άνδρα.


Όσον αφορά στον στρατιωτικό τομέα, θα πρέπει να αναφερθούμε στον πόλεμο στον οποίο ο Μέγας Φρειδερίκος αναδείχθηκε ως μια από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες όλων των εποχών. Όταν οι εχθρικές προθέσεις των αντιπάλων του πήραν έκδηλα απειλητικό χαρακτήρα, ανέλαβε πρώτος επιθετικές πρωτοβουλίες και πυροδότησε τον πανευρωπαϊκό Επταετή Σιλεσιακό Πόλεμο.

Μπόρεσε να αντιμετωπίσει συντριπτικά ισχυρότερα στρατεύματα και τελικά να ανατρέψει την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην πρώτη ήττα του στο Κόλιν, τον Ιούνιο του 1957, μετά από λανθασμένες εκτιμήσεις κάποιων στρατηγών του και τη συντριβή του στρατού του στο Κούνερσντορφ, τον Αύγουστο του 1759, μετά από σημαντικό τακτικό λάθος.

Στη μάχη αυτή ο Πρώσος Βασιλιάς έχασε τα 2/5 του στρατού του, αφήνοντας ανοιχτό το δρόμο στους «συμμάχους» που εισήλθαν στο Βερολίνο. Ο ίδιος κινδύνευσε να σκοτωθεί δυο φορές και καταριόταν τις σφαίρες που δεν τον έπλητταν. Με δυσκολία οι συνοδοί του τον εμπόδισαν όταν αποφάσισε να σταθεί όρθιος, αφιππεύοντας μπροστά σε έναν ουλαμό του εχθρικού ιππικού. « Η δυστυχία μου είναι ότι ζω ακόμα. Όλοι το βάζουν στα πόδια και δεν διευθύνω πια τους ανθρώπους μου».


«Για κάθε κράτος, από το μικρότερο ως το μεγαλύτερο, η αρχή της εξάπλωσης είναι ο θεμελιώδης νόμος της ζωής» έγραφε ο Φρειδερίκος. «Δεν ήταν ο στρατός που υπερασπίστηκε επί επτά χρόνια την Πρωσία εναντίον των μεγαλύτερων δυνάμεων της Ευρώπης: ήταν ο Μέγας Φρειδερίκος», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μέγας Ναπολέων, που τον θαύμαζε και όταν επισκέφθηκε τον τάφο του μετά τη μάχη της Ιένα, απευθυνόμενος στους στρατάρχες του, διέταξε: «Αποκαλυφθείτε κύριοι, αν αυτός ζούσε, εμείς δεν θα ήμασταν εδώ τώρα ».

Διακρίθηκε επίσης ως συγγραφέας. Το 1747 συνέγραψε τις « Γενικές αρχές του Πολέμου» όπου αναφέρει με ποιο τρόπο οι διοικητές πρέπει να αποφεύγουν τη λιποταξία: « Οι δυνάμεις πρέπει να είναι συγκεντρωμένες, γιατί η μάζα δίνει ισχύ. Η άνευ εξαιρετικού λόγου διάσπασή τους είναι τραγικό λάθος.» Ένα άλλο σύγγραμμα του είναι το « Αντι-Μακιαβέλι» όπου ο Φρειδερίκος ασκεί κριτική στο «Ηγεμόνα» του Μακιαβέλι, δίνοντας και το ιδεολογικό υπόβαθρο του συστήματος της «Πεφωτισμένης Δεσποτείας». Εκφράζει τη θέση ότι «Ο ηγεμόνας οφείλει να είναι το όργανο της ευδαιμονίας του λαού, όπως ο λαός είναι το όργανο της δόξας του», και προσπαθεί να ανατρέψει τα τέσσερα αξιώματα του Μακιαβέλι.

Στο έργο αυτό, που ήταν βασισμένο στις αρχές του Διαφωτισμού, υποστήριζε ότι η ηθική του ηγεμόνα πρέπει να στηρίζεται στην αρετή, τη δικαιοσύνη και την υπευθυνότητα. Έτσι ικανοποιούσε και τη φιλοδοξία του να υπηρετεί ως «ο Φιλόσοφος βασιλιάς».

Σε σχέση με την φιλοδοξία αναφέρει χαρακτηριστικά: «Είναι πέρα για πέρα αλήθεια πως αν επιχειρήσουμε την ανατομία της δόξας, θα δούμε πως είναι κάτι ολότελα ασήμαντο. Γιατί να περηφανευόμαστε όταν μας κρίνουν οι αμαθείς και μας εκτιμούν οι ανόητοι, όταν ακούμε να προφέρουν το όνομά μας με έπαινο, με ψόγο ή και με μίσος ακόμη, πολλές φορές δίχως λόγο; Αλλά και πάλι τι θα γίνονταν οι ενάρετες και οι αξιέπαινες πράξεις αν δεν αγαπούσαμε τη δόξα;».

Επίσης ήταν σπουδαίος μουσικός και ποιητής  καθόσον έγραψε τραγωδίες, ύμνους, σάτιρες, επιγράμματα, καθώς και ποιήματα, όπως «Η τέχνη του πολέμου», «Απομνημονεύματα σχετικά με την τύχη του Βρανδεμβούργου», «Ιστορία του Επταετή Πολέμου»,  και πολυάριθμες μουσικές συνθέσεις.

Ο Φρειδερίκος της Πρωσίας είναι το πρότυπο του «φωτισμένου ηγεμόνος ελέω θεού» και μια φράση του που φανερώνει την ταπεινοφροσύνη και έναν εσωτερικό αυτοσαρκασμό είναι:

«Όλοι λένε πως εμείς οι βασιλιάδες είμαστε η εικόνα του Θεού επί της γης. Κοιτάχτηκα στον καθρέπτη και είπα: Τόσο το χειρότερο για το Θεό αν του μοιάζω… Σε αυτή τη χώρα κάθε άνθρωπος θα πάει στους ουρανούς με το δικό του τρόπο ».

Κριτικές και σατιρικοί λίβελοι εναντίον του προσώπου του δεν τον έθιγαν καθόλου. Αντίθετα, κάθε προσβολή του βασιλικού «αξιώματος» ή κακόβουλες αναφορές σε θέματα του στρατού του αντιμετωπίζονταν με αυστηρά αντίμετρα.

Οι πράξεις του Μεγάλου Φρειδερίκου ήταν πάντα σαφείς, η αιτία όμως που τις προκάλεσε παραμένει συχνά ανεξιχνίαστη.

Η σταθερή αίσθηση του καθήκοντος και η τόσο φλογερή του δίψα να ενσαρκώσει το «Αγαθό» και το «Δίκαιο» δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό του ως «Μέγα».