Ρόλοι αρσενικοί και θηλυκοί

«Είμαι η σαγίτα, που θέλει να σκίσει το στημόνι, να τιναχτεί όξω απ' τον αργαλειό της ανάγκης, να ξεπεράσω το Νόμο, να συντρίψω τα κορμιά, να νικήσω το θάνατο. Είμαι ο σπόρος.»

«Κάθομαι διπλοπόδι στο χώμα, αμολώ βαθιά τις ρίζες μου στα μνήματα. Δέχομαι τον σπόρο ακίνητη και τον θρέφω. Είμαι όλη γάλα και ανάγκη. Κρατώ, σκλαβώνω την πνοή, δεν την αφήνω να πετάξει, μισώ τη φλόγα που ανεβαίνει. Είμαι η μήτρα.»

Ίσως δεν υπάρχουν πιο πλούσια, πιο όμορφα, πιο ποιητικά λόγια και εικόνες, που θα μπορούσαν να περιγράψουν καλύτερα τον Αρσενικό και τον Θηλυκό ρόλο, απ' αυτά του Νίκου Καζαντζάκη, στην «Ασκητική».

Αν και στις μέρες μας θεωρούμε ότι η μάχη των δύο φύλων είναι ένα φαινόμενο πολύ πρόσφατο, ωστόσο ο ερευνητής εύκολα θα διακρίνει δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις, μια αρσενική και μια θηλυκή, από την ίδια τη στιγμή της δημιουργίας του κόσμου. Και αν η διαμάχη των δύο φύλων είναι πλαστή και βασίζεται σε διαμορφωμένες νοοτροπίες, που αλλάζουν, η ύπαρξη των δύο αντίθετων και συμπληρωματικών δυνάμεων στην δημιουργία του κόσμου είναι αιώνια, διαχρονική, και ενυπάρχει σε κάθε ον, σε κάθε κατάσταση, σε κάθε πραγματικότητα.

Η Θηλυκή όψη του κόσμου, το Χάος, από τον Δημόκριτο και άλλους, ταυτίζεται με το κενό, την λανθάνουσα δύναμη πριν την εκδήλωση. Με την ένωση του με τον Αιθέρα (Πνεύμα), την Αρσενική όψη, το Χάος γίνεται η Ψυχή το κόσμου, ενώ το Πρωταρχικό Φως ταυτίζεται με τον Οικοδόμο του Σύμπαντος, την Ζωντανή Φωτιά που δημιουργεί.

Σ' ένα από τα παλιότερα και πιο σημαντικά έργα της Ερμητικής Γνώσης, το «Κυμβάλειο», όπου αναφέρονται οι 7 Νόμοι του Σύμπαντος, ο έβδομος περιγράφεται ως εξής:
«Σε όλα τα πράγματα υπάρχει ένα Γένος. Όλα έχουν τις Αρχές του, του Αρσενικού και του Θηλυκού. Το Γένος εκδηλώνεται σ' όλα τα επίπεδα»

Αν αυτή η Αρχή, στο φυσικό επίπεδο εκδηλώνεται με το φύλο, στα λεπτότερα επίπεδα συνείδησης εκδηλώνεται με άλλες μορφές και τρόπους. Καμιά δημιουργία, είτε φυσική είτε ψυχολογική είτε νοητική, δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την αρμονική συνύπαρξη μιας αρσενικής και μιας θηλυκής αρχής, που συμπληρώνονται παράγοντας δημιουργία.

Στην Κινέζικη φιλοσοφία εκφράζεται μέσα από τον συμβολισμό του Γιν-Γιανγκ, όπου το λευκό και το μαύρο αντιμάχονται και αλληλοσυμπληρώνονται, καθώς το ένα ενυπάρχει μέσα στο άλλο, σε έναν αιώνιο χορό δημιουργίας, συμβολίζοντας το ίδιο το σύμπαν, αλλά και την λειτουργία του Αρσενικού και Θηλυκού μέσα στο κάθε πλάσμα.

Οι ίδιες οι λέξεις που καθορίζουν αυτές τις δύο όψεις, ετυμολογικά μας οδηγούν σε μια βαθύτερη αντίληψη του κόσμου.
Η λέξη «Αρσενικό» προέρχεται από τη ρίζα της λέξης Άρης, όπου το Αρ- συμβολίζει το δυναμικό στοιχείο, το εξωστρεφές, το «πολεμικό».
Η λέξη «Θηλυκό» προέρχεται από το Θ + Ύλη (Ηλυ), το παθητικό και δεκτικό στοιχείο, που γονιμοποιείται και γεννάει τη ζωή.

Η σύγχρονη ψυχολογία αντιλαμβάνεται τις Αρσενικές και Θηλυκές ιδιότητες σαν Εξωστρέφεια και Εσωστρέφεια αντίστοιχα.

Παρ' όλες όμως τις διαφορές ανδρών και γυναικών, δεν μπορούμε να πούμε ότι όλα τα θηλυκά χαρακτηριστικά τα έχουν οι γυναίκες, ούτε ότι τα αρσενικά χαρακτηριστικά τα έχουν οι άνδρες. Φαίνεται να συνυπάρχουν μέσα στον κάθε άνθρωπο, και να εκδηλώνονται ανάλογα με το χαρακτήρα του, τη νοοτροπία του, την ιδιοσυγκρασία του, αλλά και την πνευματική του κατάσταση.

Αν θεωρήσουμε την ανθρώπινη προσωπικότητα, ανεξαρτήτως φύλου, σαν μια αρμονική ολότητα από αρσενικά και θηλυκά χαρακτηριστικά, τότε μπορούμε απλά να εντοπίσουμε διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, ανθρώπους πιο «αρσενικούς» και ανθρώπους πιο «θηλυκούς».

Έτσι, μπορούμε να διακρίνουμε ανθρώπους που έχουν ενεργό το Πνεύμα τους, με τα χαρακτηριστικά των πνευματικών αρετών να εκφράζονται καθαρά, να κυριαρχεί πάνω στην δεκτική και θηλυκή προσωπικότητα τους, και αντίθετα, άλλους, με παθητικό και κοιμισμένο το Πνεύμα και ενεργή και κυρίαρχη την κατώτερη προσωπικότητα, με τα πάθη, τους εγωισμούς και τις αδυναμίες, να οδηγούν τις πράξεις και αποφάσεις τους.

Άνθρωποι με κυρίαρχα τα πνευματικά χαρακτηριστικά, μπορούν να εκφράσουν με «αρσενικό» τρόπο τα ιδιαίτερα τους χαρακτηριστικά, είτε αυτά είναι γυναικεία είτε ανδρικά.

Πολλοί αρχετυπικοί Μύθοι, όπως του Ηρακλή, του Θησέα, του Ιάσωνα, των Ολύμπιων Θεών, του Όσιρη και της Ίσιδας, της Ωραίας Κοιμωμένης, και άλλα, σύμβολα μιας αιώνιας πραγματικότητας, περιγράφουν έτσι τα ιδανικά πρότυπα ανδρών και γυναικών, με ξύπνιο και ενεργό πνεύμα, και διαμορφωμένη προσωπικότητα, στην υπηρεσία ενός Ανώτερου Ιδεώδους. Αυτός ο ιδανικός Δυαδισμός, εκτός από τους Μύθους και τα Παραμύθια, εκφράζεται και μέσα από το Ιπποτικό Ιδεώδες του Μεσαίωνα, μέσα στα πρότυπα των Ιπποτών και των Νταμών.

Χαρακτηριστικά των Ιπποτών αναφέρονται τα εξής:
Δόσιμο, δύναμη, γενναιότητα, θάρρος, επινοητικότητα, δράση, βούληση, δημιουργία, πειθαρχία, ηγετικότητα, προσφορά, γνώση...

Χαρακτηριστικά των Νταμών αναφέρονται τα εξής:
Δεκτικότητα, ομορφιά, αγάπη, σοφία, διαίσθηση, αρμονία, υπομονή, αγνότητα, αντοχή, εσωτερικότητα, μητρότητα, στοργή, καλλιτεχνία...

Αντίθετα, άνθρωποι με κυρίαρχη την προσωπικότητα έναντι του πνεύματος, διοχετεύουν με αρνητικό τρόπο τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά, μετατρέποντας τα σε ελαττώματα, όπως επιθετικότητα, δειλία, απληστία, ανυπακοή, φανατισμός, κλπ, για τον αρσενικό χαρακτήρα, και αδράνεια, φόβος, ανοησία, επιφανειακότητα, κλπ, για τον θηλυκό χαρακτήρα.

Τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά, του αρσενικού και του θηλυκού, μπορούμε να τα δούμε να εκφράζονται και σε μεγαλύτερα επίπεδα, σε κοινωνικές ομάδες ή πολιτικές μορφές. Αν θεωρήσουμε τον κόσμο μας σαν ένα ενιαίο σύνολο, με τη μέθοδο που εφαρμόζει ο Πλάτωνας στη «Πολιτεία» του, τότε μπορούμε να εξετάσουμε κατά πόσο αυτή η ανθρώπινη μονάδα είναι αρσενική ή θηλυκή.

Είναι στο χέρι του καθενός από μας, να αποφασίσει να αντιστρέψει την δική του πολικότητα, εκφράζοντας με αρσενικό - πνευματικό τρόπο θα δικά του χαρακτηριστικά, είτε αρσενικά είτε θηλυκά.