ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΓΙΑΡΕΝΗΣ: Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΔΙΚΑΣΤΗΣ

(Επιμέλεια συνέντευξης Ευγένιου στο blife.gr).

Θεωρώ ότι μπορούμε όλοι μας να λειτουργήσουμε αντίστροφα από τον «συνηθισμένο άνθρωπο», στον οποίο συνήθως το επάγγελμά του καθορίζει και αυτό που είναι (ή νομίζει ότι είναι) στη ζωή. Μπορούμε δηλαδή, αφού προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε «αυτό που αληθινά είμαστε» (το πώς γίνεται αυτό είναι μεγάλη συζήτηση και στην ουσία δεν μπορεί να εκφραστεί λεκτικά), αφού λοιπόν προσπαθήσουμε να το ανακαλύψουμε, μπορούμε να το «φέρουμε» σε αυτό που κάνουμε για να ζήσουμε.

Πιστεύω ότι μπορείς να είσαι λ.χ. ένας έντιμος έμπορος, ένας βιοτέχνης, ένας εργάτης, ένας γιατρός κ.λπ., που δεν μετράει μόνο το κέρδος απ’ το επάγγελμά του, ή ένας δημοσιογράφος, ένας καλλιτέχνης, ένας λογοτέχνης, που ενδιαφέρεται για το καλό και την πρόοδο εκείνων που έρχονται σε επαφή με τα έργα του και όχι μόνο για την προσωπική του ανάδειξη ή φήμη, ένας στρατιωτικός που ο ανθρωπισμός και η συμπόνια είναι αυτά που του δείχνουν πώς να επιτελεί τα καθήκοντά του κ.ο.κ. Αυτό σημαίνει πως έχεις βρει όσα πραγματικά έχουν αξία στη ζωή και τα «φέρνεις», τα εφαρμόζεις σε ό,τι κάνεις για να ζήσεις, τα οποία και επηρεάζουν συνακόλουθα θετικά κάθε πτυχή της ζωής σου. Όλοι μιλάμε σήμερα για το «Ευ ζην», όμως ξεχνάμε ότι το ζητούμενο για να ζεις καλά είναι να βρεις το «μέτρο» ανάμεσα σε αυτά που σκέφτεσαι, νιώθεις, λες και τελικά πράττεις, αποφεύγοντας κάθε γενίκευση και κάθε υπερβολή!

Ο νους μας αρέσκεται να διαχωρίζει, να κατηγοριοποιεί και να επιλέγει, κι αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό για τις ανάγκες της καθημερινής ζωής μας. Όμως στον πνευματικό χώρο η διαδικασία είναι αντίστροφη, δηλαδή η μη-διαφοροποίηση και τελικά η «ένωση». Σίγουρα και στην δυτική και στην ανατολική σκέψη θα βρεθούν έργα κατώτερα των περιστάσεων, ή έργα που απλώς δεν κατάφεραν να ανέλθουν στο πνευματικό ύψος που επιχείρησαν να φτάσουν. Όμως το μήνυμα της αληθινής φιλοσοφίας ή το μήνυμα της αληθινής θρησκείας (ανεξάρτητα από το ένδυμα με το οποίο φανερώνονται στον κόσμο) είναι ένα, αρκεί να μπορέσει κανείς να το ανακαλύψει. 

Η προσεκτική μελέτη των αρχαίων πηγών δείχνει ότι κατά την αρχαιότητα δεν υπήρχε η σημερινή διαφοροποίηση μεταξύ φιλοσοφίας και θρησκείας, ούτε στον Ελλαδικό κόσμο, ούτε στην κοντινή ή μακρινή Ανατολή. Δεν ήταν δύο διαφορετικά πράγματα. Οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν ολιστικά τα «πνευματικά ζητήματα» και αυτά ήταν πάντοτε «ζυμωμένα» σε ένα ενιαίο μείγμα, με την καθημερινή τους ζωή και πρακτική. Δεν μιλάμε φυσικά για όλους τους ανθρώπους, αλλά για εκείνους (δυστυχώς πάντοτε λίγους) που ένιωθαν μία ιδιαίτερη έλξη προς τα ζητήματα αυτά. Εάν κανείς μελετήσει πολύ και προσπαθήσει να βιώσει τα διδάγματα της αληθινής φιλοσοφίας, Ανατολής ή Δύσης, θα διαπιστώσει ότι δεν απέχουν και τόσο πολύ μεταξύ τους όσο αρχικά υποθέτουμε.

Βέβαια θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο αρχαιοελληνικός τρόπος σκέψης διαφέρει από τον ανατολικό (λ.χ. τον ινδικό ή κινέζικο), ίσως λόγω της διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας των ανθρώπων και των συνθηκών του τρόπου ζωής τους σε κάθε τόπο, που επέβαλε την διαφορετική εξωτερίκευση των υψηλών διδασκαλιών. Εάν διαβάσει όμως κανείς «μέσα από τις γραμμές» και δεν αρκεστεί στις επιφανειακές διαφορές, αντιλαμβάνεται την ενότητα του μηνύματος κάθε αληθινής φιλοσοφίας ή θρησκείας.

Δεν προτείνω, ούτε επιδίδομαι, σε κάποια «συγκριτική έρευνα» ή «εξομοίωση» των διαφόρων θρησκευτικών ή φιλοσοφικών ρευμάτων, ούτε βέβαια για δημιουργία κάποιου είδους «πανθρησκείας», όπως πρεσβεύουν ανόητα κατά τη γνώμη μου οι υπέρμαχοι της λεγόμενης «νέας εποχής» (new age). Κι αυτό γιατί νομίζω ότι και η νέα πανθρησκεία, θα έφερε εντός της τα μικρόβια που φέρουν ήδη τα υπάρχοντα θρησκεύματα, με ένα επιπλέον μειονέκτημα: την αποκοπή από το κάλλος και την συνήθως υπέροχη έκφραση των παραδοσιακών θρησκειών.

Θεωρώ ότι οι εξυψωμένοι πνευματικά άνθρωποι, από όποιο θρήσκευμα κι αν προέρχονται, αποδεχόμενοι εκείνα τα ουσιώδη που κάθε αληθινή διδασκαλία πρεσβεύει, ποτέ δεν θα χρειαζόταν να εγκαταλείψουν την «μορφή λατρείας» την οποία αγαπούν ή μέσα στην οποία μεγάλωσαν και η οποία έχει γι’ αυτούς ιδιαίτερο κάλλος και υπέροχη έκφραση. Θα κατανοούσαν όμως, ότι κανένας άνθρωπος δεν χρειάζεται να γίνεται φανατικός, εκδηλώνοντας έτσι μόνον την έλλειψη γνώσης του, την έλλειψη κατανόησης και τελικά την αφροσύνη του.            

Ο άνθρωπος που μπορεί να κατανοήσει το πού βρίσκεται πραγματικά η «καλή ζωή», για εκείνον και τους συνανθρώπους του, θα γνώριζε πώς να κατακτήσει μόνος του την ελευθερία του και θα διαπίστωνε βιωματικά, ότι ελεύθερος άνθρωπος πέρα από φανατισμούς και μισαλλοδοξίες, είναι μόνον εκείνος που εκδηλώνει ένα προσωπικό πιστεύω, το οποίο πηγάζει από τους διαλογισμούς του και από το φως που έλαβε, και τελικά εκείνος που δρα σύμφωνα με το πιστεύω του αυτό.

Η ενασχόληση με την φιλοσοφία είναι ζωή και χαρά! Για τους αρχαίους σοφούς, σε Ανατολή και Δύση, η φιλοσοφία δεν ήταν η διδασκαλία μίας αφηρημένης «θεωρίας», ούτε βέβαια η ερμηνεία κειμένων, όπως γίνεται συνήθως στις μέρες μας στα σχολεία και στα πανεπιστήμιά μας, αλλά ήταν μία «τέχνη του ζην», δηλαδή ένα είδος συμπεριφοράς και ένας τρόπος να ζεις καλά, δηλαδή ευδαιμονικά και ευεργετικά για σένα και τους γύρω σου… Πιστεύω γιατί το έχω νιώσει ο ίδιος, ότι η φιλοσοφία ως «θεραπευτική των παθών», μπορεί να βιωθεί στην πράξη και από τον «μέσο άνθρωπο” και αυτό είναι ένα σπουδαίο ζητούμενο και σήμερα, στην εποχή της «μεγάλης κρίσης», και πάντοτε.

 Δυστυχώς στις μέρες μας, από τρόπος ζωής (modus vivendi) και άσκηση σοφίας, από «αίρεσις βίου» και «επιμέλεια εαυτού», η φιλοσοφία (ιδίως η αρχαιοελληνική, που είναι και η πιο «μελετημένη» στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου), έχει μεταλλαχθεί σε «γνωστικό αντικείμενο» και η διδασκαλία της δεν απευθύνεται πλέον σε ανθρώπους «προς συγκρότηση» με σκοπό να «είναι» άνθρωποι, αλλά απευθύνεται από «ειδικούς» σε «ειδικούς», με σκοπό να μάθουν να «συγκροτούν» άλλους «ειδικούς»… 

Έτσι λοιπόν η ανατολική φιλοσοφία, που έχει λιγότερο μελετηθεί ακαδημαϊκά (και επομένως λιγότερο μολυνθεί από τους ατέρμονους νοητικούς ακροβατισμούς μας), θα μπορούσε να προσφέρει αυτήν ακριβώς την σπουδαία βοήθεια στον μέσο άνθρωπο: Να τον βοηθήσει να πάρει την απόφαση να κοιτάξει με απλότητα και «αφέλεια» τον κόσμο, τον εαυτό του, τους άλλους γύρω του και την μεταξύ τους σχέση ή Λόγο που τους συνδέει… 

Στο Τάο Τε Τσινγκ (στροφή 20) ο σοφός γέροντας (Λάο Τσε) της μακρινής Κίνας, μας προτρέπει να βρούμε αυτήν την αφέλεια και απλότητα, αποφεύγοντας την προσκόλληση στα πράγματα του κόσμου αυτού, με τα παρακάτω λόγια: 

«Να σ’ αφήνουν ατάραχο, σαν το νεογέννητο μωρό που δεν χαμογέλασε ακόμη, τα γλέντια των ανθρώπων στα πανηγύρια και στους ανθισμένους κήπους την Άνοιξη. Εδώ κι εκεί μόνος ας γυρνάς, σαν να μην έχεις σπίτι.Όλοι οι άλλοι ας ξοδεύουν άσκοπα την περιουσία τους. Εσύ ας είσαι αμέτοχος σε όλα αυτά κι ας έχεις μυαλό αφελούς. Οι άλλοι ας είναι φωστήρες, εσύ ας μοιάζεις σαν να είσαι στο σκοτάδι. Οι άλλοι ας είναι επιδέξιοι και γεμάτοι αυτοπεποίθηση, εσύ ας μοιάζεις αδέξιος σαν την φουσκωμένη θάλασσα. Ας μοιάζεις σαν να πετάς ψηλά, σαν τον αέρα που δεν λέει να πάψει να φυσάει. Όλοι οι άλλοι ας είναι σε κάτι επιτήδειοι, εσύ ας μοιάζεις βαρύς κι αδέξιος, σαν τον χωριάτη. Ας νιώθεις μόνος και παράξενος, εσύ θα τρέφεσαι μονάχα απ’ τη Μεγάλη Μητέρα, το Τάο».

Συνήθως πως εκείνο που αναζητάμε τελικά, δεν είναι η Αλήθεια. Γιατί η Αλήθεια δεν είναι κάτι κρυμμένο που περιμένει να το ανακαλύψει κανείς. Είναι πάντοτε εκεί, παντού γύρω μας, μπορούμε να την δούμε, παραδείγματος χάριν, στην πρωινή δροσιά που βρίσκεται κάτω από ένα μικρό φύλλο, στα εξαίσια χρώματα του δειλινού όταν ο ήλιος σαν «ερυθρό μάτι» χάνεται στο βάθος του ορίζοντα, ή ακόμη και στο μακρινό αλύχτισμα ενός σκύλου που σταδιακά χάνεται από την ακοή μας μέσα στη σιωπή της νύχτας. 

Εκείνο λοιπόν που θα έπρεπε να αναζητάμε, είναι τα εμπόδια, τα φράγματα, που μας απαγορεύουν να αντιληφθούμε την Αλήθεια. Εάν ανακαλύψουμε τα εμπόδια, τότε είναι εύκολο να τα υπερβούμε και …απλώς να δούμε! Μέσα στα βιβλία μου γράφω γι’ αυτά τα εμπόδια και μέσα στη ζωή μου προσπαθώ να τα ανακαλύψω και να τα φέρω στο φως, πράγμα που δεν είναι βέβαια εύκολο, αφού κάθε φορά παίρνουν και διαφορετική μορφή. 

Το εάν η ενασχόλησή μου με τα ζητήματα αυτά με έχει βοηθήσει ατομικά δεν είναι κάτι για το οποίο μπορώ εγώ να απαντήσω. Το ότι με έχει επηρεάσει, αυτό είναι δεδομένο, όπως άλλωστε μας επηρεάζει οτιδήποτε σκεφτόμαστε, λέμε ή κάνουμε στη ζωή! 

Η ερώτηση που κάνω πάντοτε στον εαυτό μου (και το κριτήριο για την προσωπική μου καλλιέργεια και εξέλιξη) είναι η εξής: Άραγε στο πέρασμα της ζωής σου, μεγαλώνει μέσα σου η ευδαιμονία ή ο πόνος και η αγωνία; Όσο “σοφός” κι αν είσαι, θα απορρίψω το παράδειγμα και τις ιδέες σου, αν δεν μεγαλώνει μέσα σου και στους ανθρώπους γύρω σου η ευδαιμονία και η ελευθερία…

Γεννημένος σε αυτόν το τόπο γνωρίζω και αγαπώ την ορθόδοξη λατρευτική παράδοση, η οποία έχει άφατο κάλλος και εσωτερικότητα. Όταν όμως μία θρησκεία γίνεται δόγμα (θρήσκευμα), νομίζω ότι χάνει κάτι από την βασική σύνδεσή της με την Πηγή της Ζωής και την δυνατότητα αληθινής προσφοράς του θείου μηνύματος στους πιστούς της. 

Λίγοι από τους θρησκευόμενους ανθρώπους βιώνουν πραγματικά μιαν αληθινή σύνδεση με της Πηγή κάθε Αγαθού και Καλού, όπως λίγοι από τους ασχολούμενους με την φιλοσοφία καταφέρνουν να ζουν έναν πραγματικά φιλοσοφημένο και καλό βίο. 

Σε κάθε περίπτωση, νομίζω ότι δεν τίθεται θέμα οποιασδήποτε σύγκρισης ή συνδυασμού, για όποιον δεν έχει καταφέρει να βιώσει αυτό που αληθινά έχουν να προσφέρουν τόσο η αληθινή θρησκεία, όσο και η αληθινή φιλοσοφία.

ΠΗΓΗ: https://blife.gr/2017/04/25/%CE%B5%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BF%CF%83-%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CF%83-%CE%BF-%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%83%CE%BF%CF%86%CE%BF%CF%83-%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84/