Ο Προμηθέας και το θηλυκό στοιχείο

Ο Προμηθέας πασίγνωστος τιτάνας, εφευρέτης και ευεργέτης της ανθρωπότητας, εμπεριέχει κάτι το μυστικό ή τουλάχιστον άγνωστο ακόμα και για τις επίσημες πηγές. Αυτό το κρυφό στοιχείο είναι η γενεαλογία του. Είναι γνωστό ότι είναι ο γιος του τιτάνα Ιαπετού, όμως υπάρχει μια απορία για τη μητέρα του. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τον αδελφό του, τον Επιμηθέα. Οι υποψήφιες μητέρες είναι η Ασία και η Κλυμένη. Η τελευταία σε μια εκδοχή του μύθου θεωρείται ως η θυγατέρα του Ωκεανού, γυναίκα του Ιαπετού και φυσικά μητέρα του Άτλαντα, του Μενοίτιου, του Επιμηθέα και του Προμηθέα. Ενώ η πρώτη ανήκει σε μια πολυπλοκότερη εκδοχή. Και αυτή είναι θυγατέρα του Ωκεανού. Η μητέρα της είναι η Τηθύς, η οποία είναι η θυγατέρα του Ουρανού και της Γαίας. Η Ασία είναι η μητέρα του Προμηθέα ή η γυναίκα του Προμηθέα. Συνεπώς όχι μόνο υπάρχει μια ασάφεια στο πρόσωπο της μητέρας του, αλλά μπορεί να είναι η γυναίκα του κατά τον Ησίοδο. Αυτό το πρόβλημα της γενεαλογίας του Προμηθέα, το εκμεταλλεύτηκε ο Αισχύλος στην ομώνυμη τριλογία του. Θεώρησε ότι όπως δεν ήταν γνωστός από όλους, θα μπορούσε εύκολα να διαμορφώσει τον αρχικό μύθο. Όμως η ιστορία της μυθολογίας απέδειξ ε το λάθος του. Τα μοναδικά στοιχεία που είναι εξασφαλισμένα στη γενεαλογία του Προμηθέα είναι ο πατέρας του δηλαδή ο Ιαπετός και ο παππούς του ο Ουρανός. Το αρσενικό στοιχείο αποτελεί μια σταθερή βάση ενώ το θηλυκό στοιχείο μπορεί να προκαλεί κι ένα προηγούμενο σε σχέση με τον Οιδίποδα. Είναι λοιπόν ενδεικτικό για τον ευεργέτη της ανθρωπότητας να μην υπάρχει ένα θηλυκό στοιχείο; Μήπως αυτό είναι όντως μια επιλογή, ανάλογη με αυτήν που κάνει ο Αισχύλος στη δίκη του Ορέστη όταν τον υπερασπίζεται η Αθηνά; Μια επιλογή που χαρακτηρίζει το κοινωνιολογικό στοιχείο της Αθήνας; Ή προέρχεται από μια ακόμα πιο παλιά παράδοση που έπαιξε έναν ρόλο σημαντικό στο αξιολογικό σύστημα που αποτελεί ο ελληνισμός; Το θέμα μας εδώ, τουλάχιστον προς το παρόν, δεν είναι να καθορίσουμε ποιες από αυτές τις επιλογές είναι σωστές αλλά απλώς να αποδείξουμε ότι υπάρχει ανάγκη μιας ειδικής έρευνας. Επιπλέον αν πράγματι η μητέρα του Προμηθέα είναι η Ασία διότι θα μπορούσε απλώς να ήταν η γυναίκα του και η Κλυμένη η μητέρα του, τότε παρουσιάζεται και το σύμπλεγμα του Οιδίποδα αν είναι και η γυναίκα του. Θα υπήρχε τότε μια αρχαϊκή μορφή του μύθου. Και θα υπήρχε και το θέμα της αλλαγής φάσης με τον Οιδίποδα που μπορεί να είναι ενδεικτική και της εξέλιξης της ελληνικής κοινωνίας με τα πρότυπα του Σοφοκλή. Η παρέμβαση του τελευταίου θα ήταν τότε όντως σημαντική εφόσον θα είχε μετατρέψει τη φύση σε ανθρώπινη τραγωδία. Αντιλαμβανόμαστε ότι η αινιγματική προέλευση του Προμηθέα έχει σημαντικές επιπτώσεις και εκτός του τομέα της μυθολογίας. Ν. Λυγερός http://www.lygeros.org/articles.php?n=1386&l=gr