Οι ήχοι, ή καλύτερα οι μουσικοί φθόγγοι, αποτελούν το βασικό στοιχείο με το οποίο εκφράζεται η μουσική. Χωρίς αυτούς η μουσική δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί.
Η μουσική έχει ονομαστεί και «γλώσσα της ψυχής». Όμως η ίδια η ουσία της δεν περικλείεται ούτε και περιορίζεται από το υλικό που χρησιμοποιεί για την έκφρασή της, γιατί η ίδια είναι άχρονη και άπειρη, όπως η ίδια η φύση του σύμπαντος και του χρόνου. Οι ήχοι αποτελούν το μέσο, τη γλώσσα μέσω της οποίας εκφράζεται μία μουσική ιδέα και αποτελούν την προσωπικότητα της μουσικής. Πώς όμως να καταλάβει κανείς αυτήν τη μεταφυσική όψη της, χωρίς να έχει γνωρίσει την υλική της έκφραση και υπόσταση;
Το μεγαλείο της μουσικής βρίσκεται πίσω και πέρα από τους ήχους, στη Σιωπή. Μόνο αυτός που έχει μάθει την τέχνη της Σιωπής μπορεί ν’ αφουγκραστεί τους ψιθύρους του αόρατου κόσμου και ν’ ακούσει τον άηχο ήχο, τη Φωνή της Σιγής.
Ο Δάσκαλος της Σιωπής, και σύμφωνα με έναν τίτλο βιβλίου «ο γιός της Σιωπής», ο Πυθαγόρας, είχε φτάσει σ’ αυτό το επίπεδο «ευαισθησίας», ώστε ν’ ακούει (όχι βέβαια με τα φυσικά αυτιά) τη συμφωνία του ουρανού, τη μουσική των ουράνιων σφαιρών. Για τον Πυθαγόρα και τους μαθητές του, η αρμονία ξεκινά μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο, στην ψυχή του. Η τέχνη λοιπόν του Δασκάλου ως μουσικού συνέβαλε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Η αρμονία της ψυχής προκύπτει από τη συνισταμένη των μερών που την απαρτίζουν (Σώμα, Ψυχή, Νους). Κάθε δυσαρμονία της ψυχής προέρχεται από τους θορύβους της επαφής της με το σώμα (ασυνείδητο) και για κάθε δυσαρμονία καθοριζόταν ανάλογη μελωδία και ρυθμός, προκειμένου να την θεραπεύσουν. Η παράδοση αναφέρει ότι ο Πυθαγόρας θεράπευσε ένα μεθυσμένο αλλάζοντας το είδος μουσικής που παιζόταν εκείνη τη στιγμή.
Καθώς το άτομο είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας και του σύμπαντος, ο Πλάτωνας δίνει εξαιρετική σημασία στη μουσική διαμόρφωση των νέων, καθώς ο ρυθμός και η αρμονία εισχωρούν στο εσωτερικό της ψυχής και μπορούν να επιφέρουν θετικά ή καταστροφικά αποτελέσματα στο χαρακτήρα τους. Πρότεινε να εκπαιδεύονται οι νέοι με γυμναστική και μουσική. Γυμναστική για το σώμα και μουσική για την ψυχή. Με τον όρο μουσική οι αρχαίοι Έλληνες εννοούσαν τις επιστήμες των Μουσών, δηλαδή, την αστρονομία, την αριθμητική, τη γεωμετρία και την αρμονία.
Η δωρική αρμονία ήταν εκείνη που πρόσφερε το θάρρος και την εγρήγορση σε περίοδο πολέμου, ενώ η φρυγική έδινε τη σωφροσύνη και τον αυτοέλεγχο σε περίοδο ειρήνης. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των παραδόσεων όλων των αρχαίων λαών είναι ότι η μουσική, ως τέχνη και επιστήμη, δεν εφευρέθηκε από τον άνθρωπο, αλλά του δόθηκε από τους θεούς.
Η Τέχνη λοιπόν είναι ο δρόμος εκείνος που έχει ως απώτερο σκοπό να μας οδηγήσει στην κρυμμένη ενότητα του κόσμου, στη σύνδεση που υπάρχει στα επιμέρους με το όλο. Δίχως Τέχνη δεν υπάρχει πολιτισμός, καθώς ο ρόλος της Τέχνης είναι συνυφασμένος και συσχετισμένος με άρρηκτους δεσμούς με τις άλλες τρεις κοινωνικές λειτουργίες που όλες μαζί θεμελιώνουν την πυραμίδα του Πολιτισμού.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία στο σύνολό της, αλλά και κάθε άνθρωπος ατομικά, οφείλονται στην έλλειψη αρμονίας. Αυτή δεν είναι μία νέα θεώρηση, αλλά μια θεμελιώδης ιδέα του κάθε αρχαίου πολιτισμού.
Κάτι τέτοιο είναι άμεσα συνυφασμένο με τις αλλαγές και καινοτομίες που έκαναν οι σύγχρονες βιομηχανίες της «τέχνης».
Ξένα - ως προς την αρχαία εσωτερική μουσική παράδοση των λαών- στοιχεία αλλοίωσαν τη μουσική δημιουργία και έκφραση. Υπάρχει μία τάση φυγής προς τα εμπρός, μία μανία προς κάθε τι το νέο, υποτιμώντας κάθε τι το παραδοσιακό, καθώς θεωρείται «φορεμένο» και ξεπερασμένο. Κατά τη διάρκεια των αιώνων συντελέστηκε μία σταδιακή απώλεια συμφωνίας μεταξύ αριθμών και μουσικών αξιών.
Η αλλαγή των μουσικών κλιμάκων με τις αντίστοιχες δονήσεις των ήχων, μελωδιών και ρυθμών ξεχάστηκαν ή προσπεράστηκαν για χάρη της μόδας. Προς χάρη αυτής της μόδας, στην οποία κυριαρχεί ο εγωισμός και η αυτοπροβολή, ο άνθρωπος θυσίασε την εσωτερική του ισορροπία, τη σύνδεσή του με το συνάνθρωπο και την επαφή του με τα άλλα βασίλεια της φύσης.
Οι σημερινές πόλεις πάλλονται σε ξέφρενους ρυθμούς και οι θόρυβοι που εκπέμπουν «βρίζουν τ’ αυτιά μας» όπως έλεγε χαρακτηριστικά ο ινδιάνος αρχηγός στην απάντησή του στον πρόεδρο της Ουάσιγκτον.
Την αληθινή ομορφιά την αισθάνεται κανείς με την ψυχή πριν την καταλάβει με το μυαλό.
Στα πλαίσια των μελών της Σχολής του Πυθαγόρα υπήρχαν τρεις βαθμοί. Ο Νεόφυτος, ο Ακουσματικός και ο Μαθηματικός.Στον βαθμό του Νεόφυτου οι δοκιμασίες ήταν λεπτότερες και κυρίως πάνω στην φαντασία του. Αποσκοπούσαν στο να αναπτυχθεί η δημιουργική φαντασία απομονώνοντας και περιορίζοντας την φαντασιοπληξία. Η δημιουργική φαντασία διαφέρει από την φαντασιοπληξία στο ότι είναι ελεγχόμενη, έχει στόχο και δίνει πρακτικά αποτελέσματα. Αντίθετα η δεύτερη μας παρασύρει σε ουτοπικούς συνειρμούς που είναι εντελώς ανεφάρμοστοι. Το επίπεδο αυτό ολοκληρωνόταν όταν ο μαθητής κατάφερνε να «στερεώσει τις συγκινήσεις και τα συναισθήματα του». Όταν μπορούσε να τα ελέγξει και να τα κατευθύνει. Αφού είχε μάθει να υπερισχύει στις υπερβολικές και αρνητικές όψεις της προσωπικότητάς του πέρναγε στο επίπεδο του Ακουσματικού. Η διάρκεια αυτής της φάσης ήταν περίπου πέντε χρόνια και ήταν υποχρεωμένος να κρατάει σιωπή. Έτσι μάθαινε πως να βελτιώνει και να χειρίζεται τις δικές του δυνάμεις και αρετές. Γεωμετρία θα άρχιζε να μαθαίνει από τα 28 χρόνια του και μετά. Μέχρι τότε, η εκπαίδευση στόχευε στην διαπαιδαγώγηση της προσωπικότητάς του. Στα 28 χρόνια (7 Χ 4 = 28) συμπληρώνεται ένας σημαντικός κύκλος ζωής για τον άνθρωπο. Επτά χρόνια για κάθε ένα από τα σώματα της προσωπικότητας. Τα σώματα αυτά είναι α) το φυσικό, β) το ζωτικό, γ) το συναισθηματικό και δ) το συγκεκριμένο νοητικό. Αφού είχε διαπαιδαγωγήσει την προσωπικότητα ο μαθητής τότε μπορούσε να εμβαθύνει, ελαχιστοποιώντας τις περιπτώσεις παρερμηνείας, σε θέματα της φύσης και του Θείου. Μετά και από αυτό το στάδιο της εκπαίδευσης μπορούσε πάλι να ενταχθεί στην κοινωνία των ανθρώπων (δηλαδή να είναι πολιτικός ή πολίτης ή πολιτικό άτομο) για να μπορέσει να είναι περισσότερο χρήσιμος. Πολιτικός για τους πυθαγόρειους ήταν ο άνθρωπος που αφού είχε διδαχθεί την φιλοσοφία, επέστρεφε στον κόσμο για να είναι χρήσιμος στους άλλους. Δεν ενδιαφερόταν για αξιώματα και εξουσίες αλλά για την βελτίωση της κοινωνίας. Αυτός που επέλεγε να γίνει πολιτικός δεν μπορούσε να περάσει στο στάδιο του Μαθηματικού. Δηλαδή αυτού που μπορεί να παραδίδει μαθήματα και να διδάσκει. Αυτοί που μπορούσαν είχαν και το πλεονέκτημα να ζουν κοντά στον Πυθαγόρα. Ύψιστη σημασία για τους πυθαγόρειους είχαν η φιλία και η συντροφικότητα. Θεωρούσαν ότι σ' αυτά τα στοιχεία καθρεπτιζόταν η παγκόσμια αγάπη. Ήταν «δεμένοι» από τον όρκο του μυστικού πάνω στην ανώτερη διδασκαλία τις τελετές και τα ιερά σύμβολα. Ο Πυθαγόρας πρόσφερε στην ανθρωπότητα ένα ‘‘επιτυχημένο πείραμα'' γι' αυτό που αργότερα ο Πλάτωνας θα ονομάσει: εκπαίδευση με Γυμναστική και Μουσική. Παρόλο που η σχολή του Κρότωνα έπαυσε να λειτουργεί με βίαιο τρόπο, η φήμη των πυθαγορείων εξακολούθησε να υπάρχει και να επηρεάζει τον τότε κόσμο.
ΑπάντησηΔιαγραφή