Το παράδοξο της ελληνικής δημοκρατίας

Όλοι όσοι θεωρούν ότι η έννοια της δημοκρατίας είναι ελληνική και ακόμα και αν δεν τη διαχωρίζουν από την έννοια της μαζικής δημοκρατίας που είναι καθαρά αντιφατική με αυτή, έχουν κατά κάποιο τρόπο δίκιο. Όμως λίγοι ξέρουν και έχουν βιώσει την πραγματικότητα της ελληνικής δημοκρατίας διότι τα τωρινά δεδομένα φαίνονται παράξενα ενώ στην ουσία είναι παράδοξα. Το παράξενο για πολλούς είναι ότι η δημοκρατία δεν είναι δημοκρατική.

Ενώ η ιδιότητα αυτή της δημοκρατίας προέρχεται από τη φύση της, την αρχική της φύση, η οποία εκφυλίζεται όταν ενσωματώνει την έννοια της μάζας. Διότι η ουσία της δημοκρατίας προϋποθέτει την ενεργητικότητα και την άμεση και συμμετρική πρόσβαση στις αρχές που αντιπροσωπεύουν τις αξίες. Όταν όμως οι αξίες εκφυλίζονται μέσω της μαζικοποίησης και γίνονται αρχές, τότε το δημοκρατικό πλαίσιο παύει να ισχύει.

Το παράδοξο παράγεται από τον συνδυασμό των λέξεων ελληνική και δημοκρατία. Διότι ανεξάρτητα αν είναι και οι δύο σωστές με την ετυμολογική έννοια, στην πραγματικότητα τις χρησιμοποιούμε για να ορίσουμε μια δομή που δεν είναι ελληνική -το μοντέλο της πολιτικής μας είναι καθαρά ξένο και με πρόσφατες αγγλο-αμερικανικές τάσεις- αλλά ούτε και δημοκρατία εφόσον το σύστημα και η μάζα αναπαράγουν ένα αιτιοκρατικό μοντέλο, διότι όλα είναι καθορισμένα από τις αρχικές συνθήκες. Δεν υπάρχει πλαίσιο δημιουργίας ακόμα και αν υπάρχει ένα συμβατικό πλαίσιο ελευθερίας.

Ως εξέλιξη το πρόβλημα της ελληνικής δημοκρατίας είναι ότι ακολούθησε μια δικτατορία. Σαφώς αυτό αποτέλεσε μία αλλαγή φάσης, η οποία ήταν και είναι όντως ριζοσπαστική. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αρκεί. Η αλλαγή υπάρχει όντως και το να ειπωθεί το αντίθετο είναι άκρως ηλίθιο. Όμως αυτό το διπολικό σύστημα δεν επαρκεί ως πλαίσιο δημοκρατίας. Παράγει αλλαγές που μπορεί να είναι όντως αλλαγές, όχι όμως όταν ακολουθούν έναν κυκλικό ρυθμό που παράγει πεδίο επιλογών και όχι πολιτικής.

Το ίδιο ισχύει και για το εκλογικό σύστημα. Αν μετρήσουμε χρονικά την προεκλογική περίοδο και τη μετεκλογική περίοδο, τότε θα αντιληφθούμε γιατί το μιντιολογικό είναι τόσο σημαντικό στην τωρινή πολιτική της Ελλάδας. Ενώ αρχικά οι εκλογές αποτελούσαν ένα μέσο, τώρα είναι ο στόχος της πολιτικής. Ενώ αρχικά το κόστος ανήκε στην αξιολόγηση, τώρα πια είναι αρχική αξία που καθορίζει την τακτική. Το έργο είναι απλώς μια ελαχιστοποίηση του κόστους, με την καθαρά οικονομική έννοια.

Η έλλειψη της αμεσότητας παράγει ενδιάμεσα της δημοκρατίας που προκαλούν τριβές του Clausewitz. Συνεπώς η αδράνεια γίνεται όχι μόνο η κυριότερη αλλά και η ισχυρότερη παράμετρος της εσωτερικής της λειτουργίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο βλέπουμε ότι η έκφραση ελληνική δημοκρατία αν και δεν είναι δικτατορία, δεν περιγράφει καθόλου την πολιτική πραγματικότητα. Δεν είναι λοιπόν ούτε παράξενη ούτε περίεργη έκφραση, είναι απλώς εξ ορισμού παράδοξη και αυτό είναι ένα από τα στοιχεία που καθορίζουν την αναποτελεσματικότητα.

Ν. Λυγερός