Αντί- αυταρχική αγωγή

Τα βασικότερα χαρακτηριστικά της αντί-αυταρχικής αγωγής εντοπίζονται στο ελεύθερο και εκσυγχρονισμένο σχολείο, που προτείνεται ως αντίποδας στα μέχρι τώρα εκπαιδευτικά ιδρύματα και στην διοικητική οργάνωσή τους.

Ο συναισθηματικός τομέας, που στις σχολικές αίθουσες αγνοείται και στην καλύτερη των περιπτώσεων παραγκωνίζεται πρέπει να έχει σημαντικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Σύμφωνα με τη θεωρία του βασικού εκφραστή της αντιαυταρχικότητας, του Neil, το παιδί είναι από τη φύση του καλό (A.S. Neil, 1972) και γι αυτό το λόγο θα πρέπει να το αφήσουμε να αναπτυχθεί ελεύθερο χωρίς καταπίεση και καταναγκασμό. Με τον τρόπο αυτό γίνεται κατανοητό πως η εκπαίδευση δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στην ψυχική ισορροπία του παιδιού παρά στην μελλοντική ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία.

Τα παιδιά δεν πρέπει να αφήνονται μόνα τους να οικοδομήσουν τις αξίες και τις ιδέες τους μέσα από εξωσχολικές δραστηριότητες αλλά αντίθετα η δόμηση του ηθικού τους κώδικα πρέπει να συντελείται μέσα στο σχολείο, ως αναπόσπαστο κομμάτι αυτού.

Η ευτυχία αλλά και ο συναισθηματικός κόσμος του παιδιού είναι από τα σημαντικά σημεία του αντιαυταρχικού σχολείου. Δεν δημιουργούνται στο παιδί αρνητικά συναισθήματα μέσα από ποινές και τιμωρίες. Ο εκπαιδευτικός ενεργοποιεί την ευθιξία του και μέσα από αυτή αλλά και από τους κοινωνικούς κανόνες του σχολικού μικρόκοσμου το παιδί μαθαίνει να διεκδικεί και να απολαμβάνει την προσωπική του ευτυχία αλλά και να σέβεται την ευτυχία του άλλου.

Βασικότερο χαρακτηριστικό όλων στην αντί-αυταρχική αγωγή είναι η αγάπη που υπάρχει για το παιδί και τη φύση του. Το παιδί αφήνεται ελεύθερο να ενεργήσει και να αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον όπου η αυθεντία και η εξουσία του εκπαιδευτικού έχουν παραγκωνιστεί και έχει δημιουργηθεί μία σχέση αμοιβαιότητας και αλληλοσεβασμού.

Επιπλέον, πολλοί παιδαγωγοί και επιστήμονες πέρα από τον Neil όπως ο Goodwin Watson (Summerhill, 1975) υποστήριξαν την εφαρμογή της αντί- αυταρχικής αγωγής στον εκπαιδευτικό χώρο και ειδικότερα αναφέρθηκαν και ανέλυσαν τις πέντε βασικές αρχές που διαφοροποιούν την προσφορά της αντί- αυταρχικής αγωγής και την καθιστούν σχεδόν αναγκαία την εφαρμογή της μερικά ή ολικά στην τάξη.

Οι πέντε αυτές αρχές που ουσιαστικά συνοψίζουν το πνεύμα της αντί- αυταρχικής αγωγής είναι:

1. Η αντί- αυταρχική αγωγή στηρίζει τη μάθηση του παιδιού σε αυτόνομες διαδικασίες κινήτρων και όχι ετερόνομες.

2. Ο συναισθηματικός τομέας θεωρείται σπουδαιότερος από την αντιληπτική μάθηση που συντελείται μέσα από εγκεφαλικές διαδικασίες.

3. Η αγωγή πρέπει να θεραπεύει τις σημερινές ανάγκες του παιδιού και να μην θυσιάζει το παρόν στο αβέβαιο επιτυχημένο ή μη εκπαιδευτικό μέλλον.

4. Η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της δημιουργικότητας πρέπει να είναι ένας από τους κυρίαρχους στόχους κάθε σχολείου.

5. Το σχολείο πρέπει να αποτελεί κοινότητα ζωής με δημοκρατικές διαδικασίες και αυτόνομη διακυβέρνηση προκειμένου οι μαθητές πέρα από τις γνώσεις που θα λάβουν να αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες και δημοκρατικές αρχές μελλοντικών πολιτών.

Συνεπώς το βασικό ζητούμενο της αντί-αυταρχικής αγωγής είναι, η κατάκτηση του αυτοελέγχου με την έννοια όχι της καταπίεσης και του εξαναγκασμού, αλλά με την έννοια της ενσυναίσθησης των δικαιωμάτων των άλλων και της αρμονικής συνύπαρξης μέσα στο κοινωνικό σύνολο που δραστηριοποιούμαστε (απώλεια του θράσους- ενίσχυση του θάρρους).