Ορισμός της διαφθοράς

Η διαφθορά μπορεί να οριστεί με πολλούς τρόπους. Σίγουρα πάντως συστατικό της στοιχείο είναι ο προσπορισμός ωφελημάτων με άμεσο ή έμμεσο τρόπο ο οποίος είναι, άμεσα ή έμμεσα, επιβλαβής για το κοινωνικό σύνολο. Αυτό συμβαίνει παρόλο που η επιδίωξη της ευημερίας είναι θεμιτός στόχος, ιδίως όταν ρητά αναφέρεται σε ορισμένα συντάγματα, όπως το αμερικάνικο , αν και όχι σε άλλα, όπως το ελληνικό.

Ειδικότερα, το ελληνικό σύνταγμα, αποβλέποντας στην αντιμετώπιση φαινομένων όπως η διαφθορά, προστατεύει την ιδιοκτησία και τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτή με την προϋπόθεση ότι δεν δημιουργείται βλάβη στο δημόσιο συμφέρον . Μια αντίδραση της κοινωνίας σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η προώθηση ιδιωτικών συμφερόντων επιφέρει βλάβη στο δημόσιο συμφέρον είναι ορθολογική.

Η διαφθορά έχει κοινά στοιχεία με την κλοπή, που και αυτή αποτελεί προσπάθεια προσπορισμού της ιδιοκτησίας, υλικής ή άϋλης, άλλων μελών του κοινωνικού συνόλου καθώς και τα δύο επηρεάζουν άμεσα την αξιοπιστία των θεσμών. Η κλοπή σήμερα τιμωρείται (αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό δεν ίσχυε πάντα στο παρελθόν), όχι μόνο διότι στα σύγχρονα δημοκρατικά κράτη η ιδιωτική περιουσία προστατεύεται, αλλά και διότι τα μέλη μίας κοινωνίας πρέπει να γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι η περιουσία τους θα προστατευθεί, ώστε να επενδύσουν στη διατήρηση και τη βελτίωσή της , αλλά και να την αποδεχτούν ως αντικείμενο ιδιωτικής συναλλαγής. Μάλιστα, οι δυναμικές συνέπειες της υπονόμευσης αυτής της βεβαιότητας μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερες από την αξία του κλοπιμαίου.

Όμως πέρα από την ομοιότητα αυτή, η κλοπή διαφέρει από τη διαφθορά σε ένα σημαντικό σημείο. Στην περίπτωση της κλοπής η πράξη πραγματοποιείται από έναν οποιοδήποτε ιδιώτη, ενώ στην περίπτωση της διαφθοράς η πράξη διενεργείται από άτομα τα οποία είναι εντολοδόχοι της κοινωνίας για την εφαρμογή, ή διαμόρφωση, ή τήρηση των κανόνων βάσει των οποίων λειτουργεί η κοινωνία. 

Αυτή η διαφορά ανάμεσα στην κλοπή και τη διαφθορά σημαίνει ότι η υπονόμευση των κανόνων του παιχνιδιού και η απώλεια της πίστης της κοινωνίας σε αυτούς, συμβαίνει σε πολύ μεγαλύτερη έκταση στην περίπτωση της διαφθοράς, και άρα και οι συνέπειες για το κοινωνικό σύνολο είναι πολύ πιο εκτεταμένες.

Οι εντολοδόχοι και το κίνητρό τους να διαφθαρούν.

Οι εντολοδόχοι της κοινωνίας για τη διαμόρφωση, την εφαρμογή και την τήρηση των κανόνων βάσει των οποίων λειτουργούν τα σύγχρονα κράτη απαρτίζουν, τη νομοθετική εξουσία, την εκτελεστική εξουσία και το δικαστικό σώμα.

Οι εντολοδόχοι αυτοί λαμβάνουν στις σύγχρονες δημοκρατίες εντολή από τον λαό να διαμορφώσουν τους κανόνες, να επιβλέψουν την τήρηση τους και να διοικήσουν τις καθημερινές υποθέσεις της κοινωνίας, σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους, για την επίτευξη ενός στόχου, ο οποίος συχνά ορίζεται και στο σύνταγμα.

Ο στόχος αυτός μπορεί να είναι η αύξηση της ευημερίας του κοινωνικού συνόλου και η επιβολή του κράτους δικαίου ή ο σεβασμός και η προστασία του ανθρώπου.

Από τη στιγμή που λαμβάνουν την εντολή του λαού, οι εντολοδόχοι αποκτούν δυο χωριστές υποστάσεις. Στην ιδιωτική υπόσταση, η οποία προϋπάρχει, προστίθεται και η υπόσταση του δημόσιου λειτουργού, η οποία δίνει στον εντολοδόχο σημαντική εξουσία πάνω σε έναν μεγάλο πλήθος πολιτών.

Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι, η διαχείριση αυτής της εξουσίας απαιτεί δημόσιους λειτουργούς εκπαιδευμένους και σμιλευμένους από αρχές, ηθικές αξίες και κυρίως μια κοινωνία η οποία να μην είναι συνένοχη στη διαφθορά!