Διάσκεψη του Ρίο για το περιβάλλον (1992)

Μετά τη Διάσκεψη του Ρίο η εμμονή στην μονομερή οικονομική μεγέθυνση δεν είναι απλώς παρωχημένη πολιτική, αλλά παράνομη και ανήθικη .

Η ανάπτυξη ξαναπήρε την αληθινή της έννοια και το ηθικό της περιεχόμενο .Εκείνο, δεν ταυτίζεται με την ανάλωση υλικών αγαθών , αλλά με τη βελτίωση της παιδείας και υγείας , το καλό φυσικό περιβάλλον , την αρμονική συμβίωση των ανθρώπων σε ένα δίκαιο και ειρηνικό κόσμο και τη σταθερή συνεξέλιξη πολιτισμού και φύσης .

Αυτά περιλαμβάνουν όλη εκείνη την ποιότητα της ζωής, που έπαυσε πλέον να είναι προσιτή στους περισσότερους ανθρώπους . Στην ποιότητα ζωής ανήκει ιδίως και η εργασιακή απασχόληση, η οποία στις αναπτυγμένες χώρες είναι εφικτή μόνο με την προσήκουσα αναδόμηση της βιώσιμης οικονομίας τους και όχι με την επέκτασή της.

Το σύστημα των αρχών της βιωσιμότητας έχει ως κατευθυντήρια γραμμή, την παγκόσμια σκέψη και την τοπική ενέργεια . Ακόμη υπάρχουν, η θεωρία της βιώσιμης κοινωνίας, οι αρχές οργάνωσης του βιώσιμου κράτους και οι κανόνες βιωσίμου συμπεριφοράς του πολίτη .  

Η πρώτη αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης είναι εκείνη της δημόσιας οικολογικής τάξης. Σύμφωνα μ’αυτήν θεσπίζεται σύστημα ελέγχου με ευθύνη του κράτους και δεν αφήνεται στη λειτουργία της αγοράς η υπόθεση αυτή.  Η αρχή της βιωσιμότητας απαγορεύει τη μείωση του φυσικού κεφαλαίου . Σύμφωνα με την τρίτη αρχή, επιβάλλεται ο σεβασμός της φερούσης ικανότητας των οικοσυστημάτων.

Η τέταρτη αρχή επιβάλλει τη διόρθωση του σφάλματος όσον αφορά την προηγούμενη περίπτωση , όπου είναι ακόμα εφικτή . Η πέμπτη αρχή αξιώνει την προστασία της βιοποικιλότητας . Η έκτη, λέγεται αρχή της κοινής φυσικής κληρονομίας και επιδιώκει να διασφαλίσει το ζωτικό πυρήνα του φυσικού κεφαλαίου , δηλαδή την άγρια φύση . Η έβδομη αρχή απαγορεύει τη μη ήπια ανάπτυξη των ευπαθών οικοσυστημάτων . Η όγδοη ονομάζεται αρχή της χωρονομίας κι επιτάσσει την ισορροπία ανθρωπογενών συστημάτων και οικοσυστημάτων.

Η ένατη ,είναι η αρχή της πολιτιστικής κληρονομίας και υποστηρίζει τον ποιοτικό-πνευματικό χαρακτήρα της ανάπτυξης . Η αρχή του βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος έχει ως στόχο την επαναφορά της ποιότητας ζωής στην πόλη . Η ενδέκατη αρχή του φυσικού κάλλους εξυπηρετεί την ικανοποίηση των αισθητικών αναγκών του ανθρώπου, ενώ η δωδέκατη καθιερώνει το υγιές σύστημα αξιών και την οικολογική συνείδηση ως την πραγματική εγγύηση όλου του συστήματος ελέγχου της βιώσιμης ανάπτυξης .Εγγενής ηθική αξία αποδίδεται στο φυσικό κεφάλαιο, τα οικοσυστήματα , τη βιοποικιλότητα, την πολιτιστική κληρονομία, το φυσικό κάλλος και τέλος, στην άγρια φύση .

Η Διάσκεψη του Ρίο με τη διακήρυξη της Agenda 21 κατέληξε σε προτάσεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών απειλών του πλανήτη. Το 5ο Πρόγραμμα Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο "Στόχος η αειφορία" περιλαμβάνει την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης . Η Συνθήκη του Άμστερνταμ ανάγει την έννοια αυτή σε καταστατική αρχή της ΕΕ. Διαπνέει τη δράση της Ένωσης για την προστασία του περιβάλλοντος στο σύνολό της και στις επιμέρους πολιτικές της .

Στην Ελλάδα η εμπειρία από τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι πρωτοπόρος . Η εμπειρία αυτή έχει μεγάλη αξία γιατί γέννησε τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία του συστήματος των γενικών αρχών της βιωσιμότητας . Σύμφωνα με τη Νίκη Γουλανδρή, το νομικό καθεστώς προστασίας του περιβάλλοντος από μόνο του δεν είναι αρκετό . Μ’εκείνο, δεν εξασφαλίζεται η οικολογική ισορροπία. Η υποκρισία διέπει ακόμη την ανάπτυξη και πηγάζει από την αδιαφορία και την ιδιοτέλεια .

Η βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει την αποκατάσταση των πνευματικών και ηθικών αξιών που παραμερίστηκαν στην υλόφρονα εποχή της ασύδοτης ανάπτυξης .


Είναι η επιστροφή στις κλασικές ελληνικές αξίες του μέτρου, της λιτότητας και της δικαιοσύνης, τις διαχρονικές και πανανθρώπινες αξίες, που συνθέτουν την ίδια την αξία του ανθρώπου .