Χρειαζόμαστε μια αναθεωρημένη φιλοσοφία ζωής για να τα βγάλουμε πέρα με τις αλλαγές του εικοστού πρώτου αιώνα

Ακριβώς όπως ο Στωικισμός έδωσε στον Ελληνορωμαϊκό κόσμο μια νέα στάση ζωής, μια φιλοσοφία, για να τα βγάλει πέρα με τις μεγάλες δομικές αλλαγές στην κοινωνία, έτσι και εμείς χρειαζόμαστε μια αναθεωρημένη φιλοσοφία ζωής για να τα βγάλουμε πέρα με τις αλλαγές του εικοστού πρώτου αιώνα.

Οπως και στην Αυτοκρατορική Ρώμη, υπάρχει μια ηθική κατάπτωση στην κοινωνία μας και τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου, ύπουλα και επικίνδυνα. Η σταθερότητα και η βεβαιότητα είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν και αισθανόμαστε πνευματικά έρμαια των περιστάσεων.

Όμως, αντίθετα από τους Ρωμαίους, εμείς υποφέρουμε από μια αλλαγή στην ίδια την Φύση. Η κλιματική αλλαγή, η οποία εμφανίζεται να είναι η αιτία καταστρεπτικών αλλαγών στην μορφή του καιρού, έχει φέρει ανεξέλεγκτες πλημμύρες, φωτιές και ξηρασία σε όλα τα μέρη του πλανήτη μας. Αυτή είναι μια μακροχρόνια τάση, με φοβερές συνέπειες για όλους μας, και όμως οι κυβερνήσεις, συνεπαρμένες από την οικονομική ανάπτυξη, είναι ακόμα απρόθυμες να δουν και να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Κανένας ισχυρός δεν είναι διατεθειμένος να κάνει ο,τιδήποτε που θα διαταράξει το στάτους κβο, την υπάρχουσα κατάσταση, και έτσι ολισθαίνουμε σε ένα πολιτικό κενό, περιμένοντας την φύση να επιφέρει η ίδια την θεραπεία της, μια θεραπεία η οποία πιθανόν να είναι δραστική.

Οι Ρωμαίοι ποτέ δεν δημιούργησαν μια προηγμένη επιστήμη ή τεχνολογία, γιατί οι σκλάβοι αποτελούσαν τους ζωντανούς μηχανισμούς για την εξοικονόμηση εργασίας. Η επιστημονική γνώση όμως και η τεχνολογία είναι η καρδιά της ανάπτυξης της κοινωνίας μας, και οι επιστήμονες έχουν πλέον επιτύχει το απίστευτο κατόρθωμα να σπάσουν τον γενετικό κώδικα. Μέσω αυτής της γνώσης έχουμε την δυνατότητα να δημιουργήσουμε ζωή μέσω της κλωνοποίησης, και αυτό έχει φέρει στην επιφάνεια νέες προκλήσεις στην ηθική τάξη.

Όμως και στον Ελληνορωμαϊκό κόσμο, νέα ερωτήματα έχουν δημιουργηθεί, τα οποία απαιτούν νέο τρόπο σκέψης. Τι είναι η ζωή; Μπορεί η ζωή να πατενταριστεί; Έχει άραγε μια εσωτερική αξία, ή έχει απλά την αξία ενός δολαρίου; Τι στάση θα ‘πρεπε να κρατήσουμε απέναντι σ’ αυτές τις εξελίξεις; Τι γνώμη έχουμε για την σημασία τους; Θα επιτρέψουμε στην επιστήμη να δημιουργεί όλα όσα είναι τεχνικά δυνατόν, ή θα της επιβάλουμε αποφάσεις για το τι είναι αποδεκτό και τι δεν είναι;

Αυτές οι ερωτήσεις, και άλλες παρόμοιες, επιδεικνύουν την ηθική εν δράσει, και δείχνουν ότι η φιλοσοφία έχει έναν ρόλο να παίξει στην σύγχρονη ζωή. Μπορεί να μας δώσει τα μέσα για να ξεδιαλύνουμε αυτά τα προβλήματα και να αποφασίσουμε τι είδος ζωής είναι αυτό που θέλουμε να έχουμε.

Για να κατανοήσουμε αυτές τις ουσιώδεις και περίπλοκες ερωτήσεις, έχουμε ανάγκη από συνειδητοποιημένους πολίτες που ενδιαφέρονται, ικανούς να χρησιμοποιήσουν πλήρως την διάνοιά τους: λογικούς, συναισθηματικούς και επινοητικούς. Η κοινωνία μας, όμως, όπως η Ρωμαϊκή κοινωνία, δεν ενθαρρύνει αυτό το είδος των πολιτών.

Η Ρώμη συνήθιζε να κρατά τον φτωχό αστικό πληθυσμό της ήσυχο με δωρεάν ψωμί και αγώνες μονομαχίας, κι εμείς αντικαταστήσαμε αυτά τα αρχαία καταπραϋντικά με ναρκωτικά και τηλεόραση, ελπίζοντας ότι η οργή και η απογοήτευση εκείνων που βρίσκονται στο κάτω μέρος της οικονομικής μας πυραμίδας μπορούν να κρατηθούν σε καταστολή και υπό έλεγχο, ενώ εκείνοι που βρίσκονται στην κορυφή συνεχίζουν ως συνήθως με τις επιχειρήσεις.

Ο Μάρξ είχε λάθος λέγοντας ότι η θρησκεία είναι το όπιο των λαών. Το όπιο αποδείχτηκε ότι είναι το όπιο των λαών.

Η παγκόσμια αυτοκρατορία, την οποία ονειρεύτηκε ο Μέγας Αλέξανδρος και την οποία τελικά δημιούργησαν και ανέπτυξαν οι Ρωμαίοι, και την οποία μιμήθηκαν ο Ναπολέων και όλοι οι Ευρωπαίοι δημιουργοί αυτοκρατοριών του δέκατου ένατου αιώνα, έχει πλέον τώρα φθάσει σε ένα καινούργιο στάδιο προόδου.
 
Αυτή η νέα φάση προόδου είναι η παγκόσμια οικονομία που προωθείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, και η οποία όμως δεν αντιπροσωπεύει μια αυτοκρατορία που ελέγχεται από ένα έθνος, αλλά μάλλον μια αυτοκρατορία που ελέγχεται από μια φιλοσοφία - αυτή της ελεύθερης αγοράς στα αγαθά και τις υπηρεσίες.

Ζούμε σε έναν κόσμο που συνδέεται παγκόσμια με μια οικονομική δομή, η οποία μεταφέρει συνειδητά τον πλούτο από κάποια μέρη του κόσμου σε κάποια άλλα μέρη. Στην Ρώμη ο πλούτος μεταφερόταν από τις μακρινές επαρχίες στους αριστοκράτες της πρωτεύουσας.  

Στην εποχή μας ο πλούτος μεταφέρεται από τους φτωχούς στους πλούσιους, από τις υποανάπτυκτες χώρες προς τις προηγμένες.

Αυτή η μεταφορά δεν αποτελεί απόλυτα έργο της τύχης ή ατύχημα, αλλά είναι εν μέρει εσκεμμένο και προμελετημένο.

Με την δική μας σιωπηρή συναίνεση, μέσω ενός οικονομικού και πολιτικού συστήματος -μια φιλοσοφία την οποία δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε, γιατί είμαστε ανάμεσα σ’ αυτούς που ωφελούνται από αυτήν- βοηθάμε να καταστραφούν άνθρωποι που οι Στωικοί μας λένε ότι είναι αδελφοί και αδελφές μας.  

Οι άνθρωποι στον αναπτυσσόμενο κόσμο -από την Ουγκάντα στο Ιράκ και από το Μπαγκλαντές στην Νότιο Αφρική- υπομένουν την αρρώστια, την πείνα και τον θάνατο, ούτως ώστε πολλοί από μας να μπορούν να ζήσουν μια πολύ πολυδάπανη ζωή.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επιδεικνύουν ελάχιστο ενδιαφέρον στο να εξηγήσουν τις σχέσεις ανάμεσα στον δικό μας πλούτο και την φτώχεια του Τρίτου Κόσμου, την σύνδεση ανάμεσα στο οικονομικό μας σύστημα και την καταστροφή της γης. Αυτές, όμως, οι σχέσεις είναι πραγματικές και το αποτέλεσμα μιας φιλοσοφίας φαίνεται από τα αποτελέσματά της πάνω στους ανθρώπους που δεν ωφελούνται από αυτήν.

Γι' αυτούς τους ανθρώπους, τα θύματα, δεν αποτελεί μια φιλοσοφία ζωής, αλλά μια φιλοσοφία τρόμου, πόνου, βασάνων και θανάτου."

Mark Forstater

παραγωγός ταινιών και ντοκυμαντέρ, παραγωγός της ταινίας "Οι Ιππότες της Ελεεινής Τραπέζης" (Monty Python and the Holy Grail), συγγραφέας των βιβλίων: "Οι πνευματικές διδασκαλίες του Ταό", "Οι πνευματικές διδασκαλίες του Σενέκα", "Οι πνευματικές διδασκαλίες του Μάρκου Αυρήλιου",