ΠΟΛΕΜΟΣ ΠΑΤΗΡ ΠΑΝΤΩΝ

Η ρήση του σκοτεινού Εφεσίου διδασκάλου και φιλοσόφου Ηρακλείτου, οι οποία ενώ εκφράζει λακωνικότατα τα πάντα, εν τούτοις παραμένει δυσερμήνευτη και την εποχή που διανύουμε, παραμένει μάλλον ακατάληπτη.

Ο σύγχρονος σχετικά θεωρητικός του πολέμου, Κλαούζεβιτς, περιγράφει αυτόν ως πράξη βίας, για την επιβολή της θελήσεώς μας στον αντίπαλο και τον ορίζει ως την συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα. Θεωρεί επίσης ότι η βάση πάνω στην οποία διεξάγεται κάθε δραστηριότητα στον πόλεμο, είναι ο κίνδυνος και η ιδιότητα της ψυχής που τον καταπολεμά, είναι το θάρρος. Εκδηλώσεις του θάρρους, είναι η γενναιότητα, η αυτοπεποίθηση στην καλή τύχη και η παρατολμία.

Από νομικής πλευράς, πόλεμος θεωρείται η χρήση ενόπλου βίας, στην οποία προσφεύγουν τα κράτη, μη δυνάμενα αλλιώς να ικανοποιήσουν, τα θεωρούμενα υπ΄ αυτών δικαιώματα και συμφέροντα, προς επιβολή της θελήσεώς τους.

Σύμφωνα με το οικείο, τουλάχιστον σε μένα, Εγχειρίδιο Εκστρατείας 100-1 του ΕΣ,   ο πόλεμος ανάλογα με την φύση του και τα χρησιμοποιούμενα μέσα, υποδιαιρείται δε δύο θεμελιώδεις κατηγορίες, ήτοι : στον θερμό πόλεμο και στον ψυχρό ή πολιτικό πόλεμο. Το στοιχείο που κυριαρχεί, κατά τον θερμό πόλεμο, είναι οι πάσης φύσεως στρατιωτικές επιχειρήσεις, ενώ κατά τον ψυχρό πόλεμο οι ψυχολογικές επιχειρήσεις.  

Σκοπός και στις δύο κατηγορίες πολέμου, είναι η κάμψη της θελήσεως του αντιπάλου για συνέχιση του πολέμου και τελικά η επίτευξη του αντικειμενικού σκοπού (ΑΝΣΚ) που έχει τεθεί.

Είναι κατάδηλο από τους εκτεθέντες ορισμούς, αλλά και από την ίδια την φύση του, ό,τι ο πόλεμος είναι μία διαρκής κατάσταση και λαμβάνει χώρα εντός κάποιας γεωγραφικής έκτασης. Άρα, αφ’ ενός μεν η ύπαρξη του είναι απόλυτα συνυφασμένη με την έννοια του χρόνου και του χώρου, και αφετέρου, κατά κάποιο τρόπο, είναι άμεσα σχετιζόμενο με το χωροχρονικό γίγνεσθαι, όπως θα γίνει φανερότερο παρακάτω.

Αυτό που εν τέλει επιδιώκεται (προφανώς και κατά την λεγομένη ειρηνική περίοδο), από τον εκάστοτε αντίπαλο ( κράτος, έθνος, φυλή, οργάνωση κλπ. ) έναντι του άλλου, είναι η δημιουργία πανικού, σύγχυσης, ανασφάλειας, αποπροσανατολισμού, καταρράκωσης των ηθών και κυρίως προϋποθέσεων προσβολής των θεσμών, ώστε πράγματι να καμφθεί η θέλησή του για αγώνα και να δοθεί η ευκαιρία χειραγωγήσεως του ή καταστροφής του.

Τους εκάστοτε τιθέμενους στόχους και αντικειμενικούς σκοπούς, εξετάζει η Επιστήμη της Γεωπολιτικής. Οι βασικές σχολές της γεωπολιτικής σκέψης, που επικρατούν σήμερα, είναι δύο: η αγγλοσαξονική ( Νicolas Spykmαn, Alfred Mahan, Maykihder ) και η γερμανική ( Karl Haushofer, Frederik Ratzel ). 

Στον πυρήνα, της σκέψης των θεμελιωτών της γεωπολιτικής επιστήμης, βρίσκεται η γεωγραφία, ως παράγων επηρεασμού των συσχετισμών ισχύος, στο βαθμό που η ύπαρξη χερσαίων και θαλασσίων μαζών στον πλανήτη, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην οικοδόμηση και την διαχείριση όλων των συνιστωσών κρατικής ή εθνικής ισχύος ( π.χ. ένοπλες δυνάμεις, οικονομία, εμπόριο, εθνικοί πόροι, περιβάλλον, ενέργεια, υποδομή, παιδεία, κοινωνική συνοχή, αποφασιστικότητα, πολιτισμική παραγωγή κλπ ).

Και οι δύο γεωπολιτικές σχολές ομιλούν ουσιαστικά για το ίδιο ζήτημα, την έννοια της "κεντρικής γης " ή « heartland » , δηλαδή αναφέρονται στην Ευρασία, την οποία όποιος ελέγχει, αυτός ελέγχει και τον πλανήτη. Κατ΄ επέκταση λοιπόν υφίσταται ένας κεντρικός αντικειμενικός σκοπός, ο οποίος είναι εντελώς σαφές, κρίνοντας από την ίδια την Ιστορία, αλλά και από τα τελευταία εξελισσόμενα γεγονότα, ότι δεν πρόκειται για θεωρητικό κατασκεύασμα, αλλά για ένα υπαρκτό σύστημα ανταγωνιστικών συσχετισμών, με άμεσες συνέπειες στην επιβίωση των λαών, των κρατών και των εθνοτήτων.

Καθίσταται φανερό ότι η ίδια η γεωγραφική διαμερισμάτωση του πλανήτη, σε συνδυασμό με τις τάσεις ανάπτυξης και επιβίωσης των λαών και των εθνοτήτων, που κατέχουν οροθετημένα κατά τα άλλα εδάφη, δημιουργούν διαρκώς και αενάως αιτίες και αφορμές καταφυγής σε πράξεις πολέμου. Έναν επιπλέον βασανιστικό ρόλο, παίζει επίσης το πρόβλημα του χρόνου στην περίπτωση του πολέμου, καθόσον οι μεταβολές που επέρχονται εξελίσσονται ραγδαία και σχεδόν ακαριαία, είτε είναι καταστροφικές είτε όχι.

Π.χ. τα τελευταία τουλάχιστον εκατό χρόνια, η ελληνική ύπαιθρος για διάφορους λόγους σταδιακά αλλά σταθερά αποψιλώνεται σχεδόν από κάθε ζωή. Αν όμως αυτό συνέβαινε ξαφνικά, φερειπείν στο σύντομο χρονικό διάστημα μερικών ημερών ή και εβδομάδων ακόμα, τότε θα ομιλούσαμε περί εθνικής καταστροφής.

Στον αντίποδα του προαναφερθέντος όμως, είναι γνωστό ότι όλες σχεδόν οι επιστήμες συνήθως ανθούν εξ αιτίας του πολέμου όπως π.χ. μαθηματικά, επιχειρησιακή έρευνα, logistics, αεροπορική-πυραυλική τεχνολογία, μετεωρολογία, Η/Υ κ.λ.π.

Η Ειρήνη και ο Πόλεμος εναλλάσσονται διαρκώς με βασικό κριτήριο την ύπαρξη ή όχι ισορροπίας δυνάμεων, τάσεων κλπ. Χαρακτηριστικό είναι ότι, οι περίοδοι ειρήνης αντλούν τα χαρακτηριστικά τους, το όνομά τους και εν γένει την ταυτότητά τους, από τα προηγηθέντα πολεμικά γεγονότα, μέσω των οποίων εδραιώθηκε η νέα τάξις πραγμάτων π.χ. Ομιλούμε περί Νικείου Ειρήνης, περί Pax Romana, Pax Britanica, ή της συνθήκης της Λωζάνης του Λονδίνου κλπ.

Αντιλαμβάνεται κανείς με αυτόν τον τρόπο ευκρινέστερα το δίκαιο της ρήσης του Κικέρωνος « Αν θες ειρήνη προετοιμάσου για πόλεμο », καθώς και τους στίχους του ποιητή « Πρώτα οι Μαραθώνες και μετά οι Παρθενώνες ».

              Nίκος Μουζάκης